Kursun məqsədi

Nüvə - maqnit karotajı (NMK).

Bütün kimyəvi elementlərin nüvələri yükə və kütləyə malik olmaqla bərabər, maqnit momentinin qiymətinə və momentin hərəkət sayına (spin-s) malikdir.Adi halda elementlərin nüvəsi yüklü hissəcik olduğu üçün yerin maqnit qütbünə doğru yönəlir.Bu elementlərin dayanıqlı –adi halıdır.Əgər elementin nüvəsinə xarici maqnit sahəsi ilə təsir etsək, bu zaman nüvə yaratdığımız maqnit sahəsinə doğru yönəlir.Xarici maqnit sahəsini götürdükdən sonra nüvə əvvəlki vəziyyətinə qayıtmaq istəyir, yəni nüvənin maqnitlənmə xüsusiyyəti yox olmağa başlayır.Nəticəcə yaratdığımız maqnit sahəsinin vektoru əvvəlcə maqnit sahəsinin vektoru ətrafında fırlanır.Nüvə eninə təşkiledici vektorunun hərəkəti nəticəsində dəyişən elektromaqnit

sahəsi (zaman müddəti ilə sönən), yaradır ki, bu sahə qəbuledici sarğıda cərəyan yaradır.Bunun nəticəsində sarğıda sinusoidal elektrik siqnalı (sərbəst siqnallar indeksi) yaranır.

Bu siqanal zaman müddətinə uyğun olaraq sönməyə başlayır ki, bunu səciyyələndirən 2 kəmiyyət mövcuddur: T₁ və T_2. T₁ – uzununa relaksiya (siqnalın qalxıb sonra sönməsi), T₂ – eninə relaksiya. Bu zaman yaranan siqnal aşağıdakı qanuna uyğun olaraq dəyişir:




_
M (t)  M ₀e ^
_t _

2
_T 


Alınan siqnal aşağıdakı sxem üzrə göstərilə bilər. Alınan siqnal sabit cərəyana çevrilir və t₁, t₂, t₃, t₄, müddətləri ərzində U₁, U₂, U₃, U₄ gərginlikləri əyri şəklində qeyd edir.(bax şəkilə).

Bildiyimiz kimi kimyəvi elementlər

içərisində ən böyük atom kütləsinə olan element hidrogen atomudur.Bu səbəbdən də yaradılan maqnit sahəsi ən çox hidrogen atomuna təsir edir. Hidrogen atomunun özü isə süxurların məsamələrini dolduran flüidlərdə iştirak edir, yəni hərəkətli flüidlərdə iştirak edir.(hidrogen atomu bitium tərkibli laylarda da olur ki, bu zaman o hərəkətli olmur). Deməli, biz hərəkətli flüidlərin sərbəst flüidlər indeksini təyin etsək, bu birbaşa süxurun məsaməsi ilə əlaqədar olur. NMK-ı vasitəsilə quyu kəsilişi boyu sərbəst siqnallar indeksindən istifadə edərək, layların (süxurların) effektiv məsaməliyini təyin edə bilərik. Effektiv məsaməlik aşağıdakı düsturla təyin edilir.

SSI  K
 K_m (1  K_a.su ) 
^Vsu

efk _Vm

burada K_m.ef -effektiv məsaməlik əmsalı, K_əl.su -əlaqəli suyun doyumluluq əmsalı, V_su – sərbəst flüidlərin həcmi, V_məs – boşluğun ümumi həcmidir. Alınan nəticələrə əsasən məsaməsi dolduran flüidlərin özlülüyü təsir edir.Bildiyimiz kimi, gil ən böyük məsaməyə malik süxurlardan birisidir, lakin onun qarşısında NHK-nın göstəricisi sıfıra yaxın olur.Səbəb ondan ibarətdir ki, gildəki flüidlər hərəkətsizdir.Hərəkətsizliyin səbəbi isə gil süxurunun böyük adsorbsiya xüsusiyyətinə malik olmasıdır.Adətən, bitium tərkibli kollektorlar qarşısında NHK-nın göstəricisi kiçik qiymətlərlə ifadə edilir.Kollektorların seçilməsinidə onun intervalının dəqiqləşdirilməsində, eləcə də kəsilişin korrelyasiyasında NHK-nın əvəz edilməsi rolu var.