Kursun məqsədi

Akustik karotaj (AK) və müxtəlif akustik dalğalar

^u1 və
^u2
- bu

Akustitk karotaj (AK) elastiki dalğaların quyuda, mühitdə yayılması nəticəsində mühitin elastiki xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə əsaslanır. Bu zaman mənbədən elastiki dalğalar şüalandırılır, şüalanan dalğalar müxtəlif tezliyə, enerjiyə malik olur. Mühiti keçdikdən sonra enerjisində sönmə baş verir və qəbuledici tərəfindən qeyd edilir. Mənbə kimi xüsusi elementdən istifadə edilir. Eyni zamanda da qazma zamanı baltanın süxurları keçməsi nəticəsində qaz və mayenin laydan quyuya daxil oması zamanı müxtəlif tezlikli dalğalar yaranır.

Akustik üsul aşağıdakı 3 yerə ayrılır:

1. 
   passiv üsul-bu üsul təbii sahəyə əsaslanır – səs-küy;
   
2. 
   süni akustik sahəyə əsaslanan və kiçik gücə malik olan dalğalar;
   
3. 
   böyük gücə malik süni akustik sahəyə əsaslananlar.
   

Passiv üsul - aşağıdakı xüsusiyyətlə səciyyələnir. Məsələn: işləyən qaz quyusunda, qazılan qazma quyusunda. Elastiki dalğanın yayılması qazın və ya mayenin quyu daxilinə axımı zamanı genişlənmə və axının hərəkətindən yaranan dalğalardır. Qazıma zamanı balta möhkəm süxurları keçdikcə, süxurların xırdalanması nəticəsində səs dalğası yaranır.
Kiçik gücə malik olan süni akustik sahəyə əsaslanan üsulda, adətən xüsusi dalğa mənbələrindən istifadə olunur. Bu zaman quyuda (quyu daxilinə gil məhlulu vurulur), elastiki dalğalar yayıldıqda bir neçə növ dalğa yaranır (şəkil1.1).

1. 
   düz istiqamətli hidrodalğalar-P₀;
   
2. 
   əks olan dalğalar - P₀ P₀;
   
3. 
   qırılan üzununa dalğalar - P₀ P₁ P₀;
   
4. 
   qırılan eninə dalğalar - P₀ S₁ P₀.