Liniya va transformatorlarda quvvat isrofi
Reja:
Transformatorlar haqida umumiy tushunchalar, uning tuzilishi va ishlash prinsipi.
Transformatorning foydali ish koeffitsiyenti va undagi quvvat isrofi.
Transformatorning nominal kattaliklari va ish rejimlari.
Uch fazali transformator chulg’amlarining ulanish sxemalari.
Avtotransformatorlar, o’lchov trtansformatorlari, payvandlash transformatorlari.
Transformatorning tashqi xarakteristikasi va undagi kuchlanishning o’zgarishi.
Transformatorlarning parallel ishlashi.
Transformatorlar haqida umumiy tushunchalar, uning tuzilishi va ishlash
prinsipi
Elektrotexnikaning asosiy vazifalaridan biri elektr energiyasini bir joydan ikkinchi joyga uzatishdir. Chunki elektr energiyasining iste’molchilari aksariyat hollarda yoqilg‘i va gidroresurslar tabiiy joylashgan rayonlarga qurilgan elektr stansiyalaridan bir necha o‘nlab va yuzlab kilometr masofalarda joylashadi. Elektr energiyasini uzatish liniyalarida esa quvvatning issiqlikka sarf bo‘ladigan isrofi
ΔP= I2 Rl va kuchlanishning pasayuvi
ΔU=IRl doimo mavjuddir. Liniyaning uzunligi ortgan sari bu ko‘rsatkichlar ham ortadi. Elektr tokining to‘la
quvvati (S=I ·U) ni o‘zgartirmagan holda uni turli kuchlanish va tok bilan uzatish mumkin. Quvvat formulasidan ko‘rinib turibdiki, uzatishda kuchlanish qanchalik yuqori bo‘lsa
S = const tok kuchi shunchalik kichik bo‘lib, u bilan bog‘liq isroflar ham shunchalik kam bo‘ladi. Tok kuchini kamaytirish uzatish simining ko‘ndalang kesimini kichik olishga va rangli metallarni tejashga imkon beradi.
b)
bu yerda:
V
p - Boshlang‘ich kuchlanish bo‘ladi (
U1) V
S - Chiqish kuchlanishi bo‘ladi (
U2) N
p - Birlamchi o‘ram simlarining soni (
w1) N
S - Ikkilamchi o‘ram simlarining soni (
w2) Ф (phi) - Magnit oqimi bo‘ladi.
Transformator turlarining ko‘p bo‘lishiga qaramay, ularda bo‘ladigan elektromagnit jarayonlar umumiy o‘xshashlikka ega bo‘lib, ularning ishlash prinsipi bir xildir. 4.1 - rasmda bir fazali ikki chulg‘amli transformatorning sxemasi va shartli belgilanishi ko‘rsatilgan. Transformator po‘lat o‘zak (magnit o‘tkazgich) 1 dan va ikkita mis chulg‘amlar 2 dan iborat. Po‘lat o‘zakning induksion toklar hisobiga qizib ketishini kamaytirish maqsadida u qalinligi 0,35‚0,5 mm bo‘lgan elektrotexnika