Lizin ishlab chiqarish texnologiyasi

часть
2
 
«
Научный импульс
»
Ноябрь
, 202
1196 
aminokislotalar sintez qilishning 3 yo’li mavjud o’simlik yoki mikrob oqsilini gidroliz 
qilish orqali ershiladi.[3,6]. 
Lizin olish texnologiyasi: Lizin olish jarayonlari qatiy aseptik sharoitni talab 
qilganligi uchun barcha uskunalar, reaktorlar, kommunikatsiyalar va fermentatsiyaga 
beriladigan havo sterillanishi zarur. Havoni sterillash 135-1400S haroratda o‘tkir bug‘ 
bosimi ostida amalga oshiriladi. Bunda sterilizatsiyaning “sovutish” usulidan ya’ni 
bakteriotsid gazlar (etilen) va kimyoviy reagent eritmalaridan (formalin, xlor 
saqlovchi birikmalar va h.k.) foydalanish mumkin. Sovuq sterillash amalga 
oshirilgandan so‘ng kimyoviy reagentlar qoldiqlari steril suvda yuvib 
tashlanadi.Kristall lizin kultural suyuqlikdan ion almashinuv usullaridan foydalanilib 
ajratiladi. Kultural suyuqlikdan biomassa sentrifugalash yoki filtrlash orqali 
alohidalanadi. Lizin filtratdan KU-2 yoki KB-4P-2 markali ion almashinuv smolasida 
sorbsiyalanadi. Hozirda dunyoda har yili 1000000 - tonnadan ko‘proq aminokislotalar 
ishlab 
chiqariladi. 
Ishlab 
chiqarilayotgan 
aminokislotalarni 
ko‘pchilligi 
almashinmaydigan aminokislotalar. Ushbu aminokislotalarni rivoj langan davlatlarda 
texnologik jarayonlar asosida ishlab chiqilishi, ya’ni yiliga bir nacha 100 mlrd. AQSH 
dollariga teng bo‘lgan bahoda toza holatdagi aminokislotalar hamda ularning 
aralashmasini ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilgan. Ishlab chiqarilayotgan aminokislotalar 
oziq-ovqat mahsulotlarining ta’mini yaxshilash va ularning ozuqa qiymatini oshirish 
maqsadida qo‘shimchalar sifatida keng qo‘llaniladi[4]. 
- Kombinirlangan - ya’ni, bir necha jarayonlar uchun mo‘ljallangan fermentyorlar. 
- Tor doirali - ya’ni, aynan bir jarayon uchun muljallangan fermentyorlar.
Fermentyorlarda aralashtirishdan maqsad quyidagi vazifalarni bajarishdir:
- gaz-suyuqlik va suyuqlik xujayra massa uzatish intensifikatsiyasi - --
termostatlanayotgan muxitga issiklik uzatish intensifikatsiyasi;
- gaz pufakchalari va suyuqlik tomchilarining disperslanishi;
- aralashtirilayotgan muxit xajmidagi xaroratning tenglashtirilishi;
- muxit xajmidagi moddalar konsentratsiyasining tenglashtirilishi.
Fermentatorlar konstruksiyasi - issiklik va massa almashinish ga boglik bo’lgan 
xolda mikroorganizmlar xayoti va o’sish uchun mu’tadil bo’lgan sharoit bilan ta’minlay 
olishi zarur[1,6]. 
Demak, lizin olish texnologiyasi quyidagi bosqichlardan iborat: ekish materialini 
olish; oziq muhitini tayyorlash va sterillash; barcha uskunalar, kommunikatsiya va 
havoni tayyorlash hamda sterillash; fermentatsiya;lizin ajratish.