M Ə cbur I Ə m ə k V
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Daxili İş l ə r Ş urası insan alverinin qurbanı olmu ş v ə yaxud qeyri-leqal miqrasiyaya s ə b ə b olmu ş ə m ə lin subyekti olmu ş v ə müvafiq s ə lahiyy ə tli orqanla ə m ə kda ş lıq ed ə n üçüncü ölk ə l ə rin v ə t ə nda ş larına ya ş ama hüququnun verilm ə sin ə dair Direktivi t ə sdiq etmi ş dir. Eyni zamanda ekspert qrupu AB F ə aliyy ə t Planı üçün t ə klifl ə r hazırladı. 2005-ci ild ə Ş ura insan alverin ə qar ş ı mübariz ə v ə qar ş ısının alınmasında ə n yax ş ı t ə crüb ə l ə r, standardlar v ə prosedurlara dair planı t ə sdiq etdi. AB F ə aliyy ə t Planının 4-cü F ə sli i şə götürm ə qaydalarına aid t ə l ə b faktorlarını diqq ə t m ə rk ə zind ə saxlanılır. F ə aliyy ə t Planı h ə mçinin ə m ə yin istismarı m ə qs ə dil ə insan alverini d ə qeyd ed ə r ə k, bunun “t ə r ə fda ş lar arasında yeni növ ixtisasla ş ma v ə ə m ə kda ş lıq t ə l ə b etdiyini, m ə s., ə m ə k şə raitini yoxlama ğ a m ə sul olan v ə qeyri-qanuni ə m ə y ə dair maliyy ə ara ş dırmaları aparan agentlikl ə r arasında” bildirir (paraqraf 4 /iv).
Ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin v ə zif ə si v ə rolu Ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin ə n vacib funksiyası milli ə m ə k qanunvericiliyin ə
ə m ə l edilm ə sini t ə min
etm ə kdir. 1 M ə cburi ə m ə k v
ə insan alveri m ə s
l ə sin ə g ə ldikd ə is ə , ə m ə k müf ə tti
ş l ə ri çox vaxt aydın olmayan mandata malikdirl ə r. Birinci, ona gör ə ki, bir çox ölk ə l
rd ə m ə cburi
ə m ə k v ə insan alveri cinay ə t sayılır v ə
ə sas ə n polis t ə r ə find ə n ara ş dırılır. İ kinci,
ə m ə k müf ə tti ş liyi sistemi iqtisadiyyatın m ə
ə m ə k praktikaları ba ş ver ə n sah
ə l ə rini ə hat ə etm
ə y ə bil ə r, m ə s ə l ə n k ə nd t
ə s ə rrüfatı, ev i ş l ə ri v ə fahi
şə lik biznesi. H ə mçinin qanuni müdd ə alar v
ə onların praktikada t ə tbiqi arasında mü ə yy ə n bo
ş luqların olması da mümkündür. Ə m
k müf ə tti ş l ə rin ə m ə cburi
ə m ə y ə qar ş ı mübariz ə
ə k ə m ə k müf ə tti
ş liyi sistemini bütövlükd ə gücl
ə ndir
ə c ə k ciddi siyasi irad ə t ə l ə b edir, m ə s ə l ə n, onların sayı artırılmalı, onlara t ə liml
ə r verilm
ə li v
ə lazımi resurslarla t ə min olunmalıdırlar. Ə g ə r ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri komputerl ə v ə n ə qliyyat vasit ə l ə ri il
ə t ə min olunmasalar onlar öz v ə zif ə l ə rini yerin
ə yetirm
ə kd ə ç ə tinlik ç ə k ə c ə kl ə r.
Bir neç
ə hal istisna olmaqla, m ə cburi
ə m ə k v ə insan alverin ə qar
ş ı mübariz ə y
dair qanunlar v ə
MFP-ı ə m ə k müf
ə tti
ş liyi xidm ə tinin i
ş tirakı olmadan hazırlanmı ş dır v
ə buna gör ə d
ə
ə m ə k n ə zar ə tin
ə xüsusi bir v ə zif
ə verilm
ə mi ş dir. Buna gör ə d ə
ə m ə k müf ə tti
ş l ə rinin mandatı h ə m milli qanunvericilikd ə h ə m d
ə inzibati qaydalarda ciddi ə ks olunmalıdır. B ə zi ölk
ə l ə rd ə insan alverinin cinay ə t m ə c ə ll ə sind ə cinay
ə t kimi t
ə sbit olunması il ə yana
ş ı, m
ə cburi
ə m ə k praktikaları ə m ə k m ə c ə ll ə si vasit ə sil
ə qada
ğ an olunmu ş dur. Cinay ə t m
ə c ə ll ə sind ə insan alverin ə qar
ş ı qaydalar t ə
ə n ölk
ə l ə r bunu ə m ə k qanunvericiliyi il ə uy
ğ unla
ş dırmalıdırlar, xüsusil ə
g ə r insan alveri anlayı ş ı ə m ə yin istismarı m ə qs ə dli insan alveri m ə s
l ə sini d ə
ə hat ə edirs ə .
13
1 Əmək müfəttişlərinin vəzifə və funksiyalarına dair iki BƏT Konvensiyası birbaşa fikir bildirir: 81 saylı Əmək Nəzarəti Konvensiyası (1947) və 129 saylı Əmək Nəzarəti (Kənd təsərrüfatı) Konvensiyası (1969).
14
Bu cinay ə tin mür
ə kk ə bliyini n ə z ə r ə alaraq dem ə k olar ki, m ə suliyy
ə tin bir nazirliy ə verilm
ə si
ç ə tinlikl ə r tör
ə dir. Çox zaman m ə cburi
ə m ə kl ə
Ə m ə k Nazirliyi, insan alveri m ə s ə l ə si il ə is ə ya Daxili İş l
r Nazirliyi ya da Xarici İş l ə r Nazirliyi m əşğ ul olur. Bu baxımdan siyas ə tin koordinasiya edilm ə si
son d ə r ə c ə vacibdir. Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri Ə m ə k Nazirliyinin i ş çil
ə ri olduqlarından f ə aliyy
ə t göst
ə rm ə k üçün h
ə min nazirliyin qaydalarına ehtiyac duyurlar. Halbuki, ə m
k müf ə tti ş l ə ri qanunvericilikd ə ki bo ş luqları doldurmaq üçün hökum ə tl ə i ş apara bil ə r v
ə m ə cburi ə m ə k v
ə insan alveri m ə s
l ə l ə rind
ə
ortaya çıxan dövl ə t siyas
ə ti probleml ə rinin müzakir ə si zaman onların m ə sl
h ə tl ə rind
ə n istifad ə
ə r.
Ə m ə k müf ə tti ş l ə ri bir neç ə sah ə vi funksiyalar h ə yata keçirirl ə r ki, bunlar da m ə cburi
ə m ə yin qar ş ısının alınması v ə aradan qaldırılması üçün yax ş ı ba
ş lan
ğ ıc nöqt
ə sayıla bil ə r:
•
S ə naye
ə laq
ə l ə ri •
Ümumi ə m ə k şə raiti •
İş yerind
ə texniki t ə hlük
ə sizlik v
ə sa
ğ lamlıq
•
Qeyri-leqal i şə götürm
ə
• Sosial sı ğ ortanın b ə zi aspektl ə ri
Ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin t ə bli ğ v
ə t
ə tbiq etm
ə li olduqları ə m
k standardları layiqli ə m ə yin t
ə min
olunması üçün açar rolunu oynayır. Amma çox zaman onlar m ə cburi ə m ə yin h ə qiqi v ə yaxud
potensial qurbanlarına t ə tbiq olunmur. Bundan ə lav
ə çox zaman m ə cburi
ə m ə k qurbanları t əş kilatlanmırlar v ə yaxud ümumi kollektiv müqavil ə sistemind ə yer almırlar. Onlar sosial sı ğ orta
sistemind ə n k ə narla
ş dırılırlar v ə çox zaman daimi ə m ə k müqavil ə si ə sasında i ş l
mirl ə r v ə çox
t ə hlük ə li v
ə çox pis ə m
k şə raitind ə çalı
ş ırlar.
Ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin üç ə sas ə m ə liyyat funksiyaları da m
ə cburi
ə m ə k v ə insan alverin ə qar
ş ı qlobal mübariz ə nin üç prinsipin ə uy
ğ un g
ə lir -
İ stintaq, Qabaqlama v ə Qoruma: •
ğ un f ə aliyy ə ti t ə min etm ə funksiyası Bu
ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin ümumi funksiyalarıdır ki, inandırma v ə ciddi sanksiyaların t ə tbiqi vasit ə sil
ə h
ə yata keçirilir v ə bu vasit ə l ə r m ə hdudla ş dırıcı rola malikdirl ə r. Qanuna uy ğ un f
ə aliyy
ə ti t
ə min etm
ə k üçün ə m ə k müf ə tti ş l ə ri müxt ə lif iqtisadi sektorlarda mü ə ssis
ə l ə rin qanuna uy ğ unluq d
ə r ə c ə l ə rini mü
ş ahid
ə edir v
ə müvafiq yazılı qeydiyyat aparırlar. Ona gör ə onlar m ə cburi
ə m ə k v ə insan alverin ə
dair m ə lumat topllanması i ş ind
ə vacib rol oynaya bil ə rl
r. Ə m ə k müf ə tti
ş l ə rinin f ə aliyy ə tin
ə dair dövri hesabatlar vacib v ə müvafiq m ə lumat t ə min edir. •
ə sl ə h ə t v ə informasiya funksiyası Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri sah ə n ə zar
ə tl ə ri zamanı ortaya çıxan probleml ə rin h ə ll olunmasında öz bilik v ə t
ə crüb
ə l ə rind ə n istifad ə ed
ə bil
ə r v
ə ya
i ş çil ə rin v
ə i şə götür ə nl ə rin t
əş kilatları il ə
laqa saxlaya bil ə rl ə r.
Ə m ə k müf
ə tti
ş l ə ri eyni zamanda m ə lumatlandırma kampaniyalarının yaradılmasında m ə sl ə h ə tl ə r ver ə bil
ə r v
ə onların icrasında ciddi rol oynaya bil ə rl ə r, m
ə s ə l ə şə götürm
ə praktikasına qar ş ı
ə lav
ə
ə m ə k müf ə tti
ş l ə ri ə m ə k standartlarını, xüsusil ə
ə sir ed
ə n ə n ə sas standartlar v ə milli qanunları t ə bli
ğ
edirl ə r. Onlar h ə d
fl ə rin yaradılması v ə
ə n yax ş ı t ə crüb
ə l ə rin yayılmasında vacib rol oynayırlar. Ə m
k müf ə tti ş l ə ri h ə mçinin t ə liml
ə r t əş kil ed
ə bil
ə rl ə r, xüsusil ə , h ə mkarlar ittifaqları, i şə götür
ə nl ə r, QHT, ə m ə k m
ə hk ə m ə si v ə dig
ə r dövl
ə t qurumları üçün. |