M Ə cbur I Ə m ə k V
Yüklə 3,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Borc v ə saxlamanın ba ş qa formaları
|
H ə r ə k ə t etm ə azadlı ğ ına m ə hdudiyy ə t -
İş çi i
ş yerind
ə ba
ğ lı qapı arxasında saxlanılırmı? -
çi i ş yerind ə yatma
ğ a m
ə cbur edilirmi? -
çinin i ş yerini t ə rk etm
ə sin
ə mane olacaq gözl ə görün
ə n i
ş ar ə l ə r varmı, misal üçün naqil hasarlar v ə yaxud silahlı göz ə tçil
ə r?
-
İş çi i ş yerini t ə rk etm
ə kd ə n ç ə kinirmi? 2
BƏT Standardların Tətbiqi üzrə Ekspert Komitəsinin müvafiq şərhləri üçün bax: BƏT; İnsan Alveri və Məcburi Əmək İstismarı: Qanunvericilik və Hüquq Mühafizəsi üçün Təlimat, Cenevrə, 2005 •
ə hlük ə l ə r -
İş çi i
şə götür
ə nin dediyind ə n v
ə ya t
ə bli
ğ etdiyind ə n f
ə rqli fikirl ə r söyl
ə yirmi v
ə onun dediyin ə
m ə l edirmi? -
İş çil ə r onların özl ə rin
ə , i
ş yolda
ş larına v
ə ya ail
ə üzvl
ə rin
ə qar
ş ı t
ə hlük
ə olması bar ə d
m ə lumat verirl ə rmi? -
İş çil ə rin reketlik v ə ya böhtanla üzl əş dikl
ə rin
ə dair i
ş ar ə varmı (i şə götür ə nin bu i
ş d ə rolunun olub olmamasından asılı olmayaraq? -
çi nigaran davranı ş nümayi ş etdirirmi? -
çil ə r ə v ə zi öd ə nilm ə d ə n normal i ş saatından artıq i ş l ə m ə y ə v ə yaxud icra etm ə k ist ə m ə dikl ə ri i ş i görm ə y ə m ə cbur edilirl ə rmi v
ə onlar etiraz etdikl ə ri zaman onlara h ə d ə qorxu g ə linirmi? -
İş çi qeyri-qanuni v ə ziyy ə td ə dirmi (m ə s ə l ə n, miqrant i ş çil ə r) v
ə onu dövl ə t qurumlarına ə l ə verilm
ə si h
ə d ə si mövcuddurmu? •
Borc v ə saxlamanın ba ş qa formaları -
İş çi yüks
ə k i
şə götürm
ə v ə ya n ə qliyyat x ə rcl
ə ri öd
ə m ə li olurmu? Ə g ə r bel
ə dirs
ə , bu x
ə rcl
ə r ş ından çıxılırmı? -
çi ya ş amaq, yem ə k v
ə
ə m ə k al ə tl ə ri üçün birba ş a onun maa ş ından tutulan yüks ə k rüsumlar öd ə m ə y ə m ə cbur edilirmi? -
İş çiy ə onu i ş yerini t ə rk etm
ə y ə imkan verm ə y ə c ə k q ə d ə r avans v ə ya kredit verilibmi? -
İş üçün icaz ə l ə r i
şə götür
ə nl ə r üçün xüsusi i ş l ə m ə yi vadar edirmi? Ə vv ə ll ə r i şə götür ə nd ə n h ə r hansı bir ş ikay ə t edilibmi? •
ş ların verilm ə m ə si v ə ya maa ş ların öd ə nilm ə m ə si -
İş çinin müvafiq ə m
k müqavil ə si varmı? Ə g ə r yoxdursa, maa ş lar nec ə öd
ə nilir?
- Maa
ş dan qeyri-qanuni formada tutmalar varmı? -
çi ümumiyy ə tl ə maa
ş almı
ş dırmi?
- Milli r ə smi t
ə l ə bl ə rl ə müqayis
ə d ə maa ş ın m ə bl əğ i n ə q ə d ə rdir? -
İş çil
ə rin qazancları onların özl ə rin
ə verilirmi? -
çil ə rin maa ş ların m
ə bl əğ i bar ə d ə aldadılıblarmı? - Maa
ş ə nilirmi? -
İş çiy ə qeyri-n əğ d formada maa ş öd
ə nilirmi? •
xsiyy ə ti mü ə yy ə n ed ə n s ə n ə dl ə rin saxlanması -
İş çil
ə rin
şə xsiyy
ə ti mü
ə yy ə n ed ə n s ə n ə dl ə ri özl ə rind
ə dirmi?
Ə g ə r deyils ə , bu s ə n ə dl ə r i şə götür ə n yoxsa r ə hb
r i ş çid ə dirmi? Niy ə ?
İş çi öz s ə n ə dl ə rini ist ə diyi vaxt s ə rb
st şə kild ə götür
ə bilirmi? Ə lav ə 2-d ə bir neç ə m ə cburi ə m ə k halı t ə svir edilmi ş dir. Bu halları b ə zil ə ri aydın şə kild ə 29 saylı Konvensiyanın şə rtl ə rin ə uy ğ un g ə lm ə y ə bil ə r. Real h ə yatda h ə r bir hal f ə rqlidir buna gör ə f ə rqli t ə hlil olunmalıdır. Buna gör ə d ə h ə r bir halı diqq ə tl ə öyr ə nm ə k v ə h ə r bir halın indikatorlarını müzakir ə etm ə k m ə sl ə h ə t olunur. 19
İ stintaq texnikaları Dig
ə r hüquq mühafiz ə orqanlarından f ə rqli olaraq, ə m
k müf ə tti ş l ə rinin istifad ə sind ə geni
ş spektrli istintaq metodları vardır. Ə n ə h ə miyy ə tlisi is ə odur ki, onların ad ə t
n gündüz v ə ya gec ə ist
ə nil
ə n vaxt ist ə nil
ə n i
ş yerin
ə
ə vv ə lc ə d ə n x ə b ə rdarlıq etm ə d
n azad şə kild ə daxil olmaq s ə lahiyy
ə tl ə ri vardır (81 saylı Konvensiya). Onlar azad şə kild
ə sor
ğ ə r, xüsusil ə insanlarla t ə klikd
ə
söhb ə t ed
ə bil
ə r, s
ə n ə dl ə ri yoxlaya v ə nümun
ə l ə r götür ə bil ə rl ə r. Onların h ə mçinin çatı ş mazlıqları aradan qaldırmaq üçün göst ə ri ş verm
ə k v
ə yaxud x
ə b ə rdarlıq v ə ya m ə sl ə h ə t, ya da istintaqı ba ş latmaq haqqında t ə klif verm ə k s
ə lahiyy
ə tl ə ri vardır. Bu istintaqlar sonunda cinay ə t istintaqına da çevril ə bil ə r.
Bundan ə lav ə müf
ə tti
ş l ə r ə m ə k qanunlarının pozulmasına dair ş ikay
ə tl ə ri bu ş ikay ə ti ed
ə n şə xsin anonimliyini qoruyaraq ara ş dıra bil
ə rl ə r v ə bununla da z ə r ə rç ə k ə nl ə ri ş ikay ə t etm
ə y ə h ə v ə sl ə ndir ə
bil ə rl ə r. N
ə hay
ə t, bir hüquq mühafiz ə orqanı olaraq, ə m ə k müf ə tti ş l ə ri taktika v ə inandırmanın gücünd ə n istifad ə ed
ə r ə k m ə lumat ə ld ə ed ə bil ə r v
ə yaxud qanuna ə m
l edilm ə sin ə nail ola bil ə r.
Sosial t ə r ə fda
ş lar olan h ə mkarlar ittifaqları v ə i
ş çil
ə rin nümay ə nd
l ə ri il ə
ə m ə kda ş lıq etm
ə k pozuntuların mü ə yy ə n edilm ə si v ə aradan qaldırılmasında ciddi vasit ə dir.
Ə m ə k müf ə tti ş l ə rinin üzl əş diyi ə n ciddi m ə s
l ə mümkün qurbanların m ə cburi
ə m ə y ə c ə lb edildiyi yerl ə
ə ora daxil ola bilm ə kdir. Bu xüsusil ə qeyri-formal iqtisadiyyatda i şə götürm
ə v
ə
r ə smi iqtisadiyyatda qeyri-qanuni i şə götürm
ə hallarında özünü qabarıq göst ə rir. B
ə z ə n çox praktiki ə ng ə ll ə r m ə cburi ə m ə k hallarının ortalı ğ a çıxarılması v ə ara
ş dırılmasına mane ola bilir. Misal üçün, ucqar yerl ə rd ə
ə m ə k müf ə tti
ş l ə rinin müvafiq n ə qliyyat vasit ə sil
ə t
ə min olunmaması onlar üçün m ə
ə tl ə r yaradır. Bir çox ölk ə l ə rd ə ancaq qeydiyyata alınmı ş böyük v ə orta sahibkarlıq subyektl ə ri yoxlanılır. Amma bu yerl ə rd ə m ə cburi ə m ə k halları tez-tez ba ş vermir v ə h ə tta tamamil ə
bel ə hallara rast g ə linmir. B ə z
n i şə götür ə nl ə r sub-podratçı ş irk ə tl ə rin arxasında “gizl ə nirl ə r” v
ə
problem oldu ğ u zaman
ə m ə k müf ə tti ş l ə ri h ə min yerl ə r ə daxil ola bilmirl ə r. B ə zi ölk
ə l ə rd ə ara ş dırma
v ə yoxlamalara ə ng ə l tör ə dildiyi üçün c ə za k
ə sil
ə bil
ə r.
N ə hay ə t ə m ə k müf ə tti
ş l ə ri şə xsin m ə xfiliyi prinsipin ə çox ciddi ə m ə l etm ə lidirl ə r. M
ə s ə l ə n, k ə nd
t ə s ə rrüfatında sahibinin yazılı icaz ə si v
ə ya s
ə lahiyy
ə tli orqanın qanuni icaz ə si olmadan şə xsi
evl ə r ə girm
ə m ə lidirl ə r. Bir çox insanlar, ə ks ə r vaxtlarda qadınlar şə xsi evl ə rd ə qulluqçu kimi i ş l ə dilirl ə r v
ə
şə xsi mülkiyy ə tin toxnulmazlı ğ ı s
ə b ə bind ə n bu hallar yoxlamalardan k ə narda qalır. Bu hallarda ba ş qa metodlardan istifad ə olunmalıdır, m ə s
l ə n h ə mkarlar ittifaqları, yerli ictimai birlikl ə r
ə QHT-l
ə
ə m ə kda ş lıq edilm ə lidir.
20
21
İ ndiy ə kimi m ə cburi
ə m ə k qurbanlarının böyük ə ks ə riyy
ə ti ya polis reydl ə ri, yardım t əş kilatları il ə
m ə kda ş lıq v
ə yaxud qurbanların özl ə rinin
ş ikay
ə t etm
ə si n
ə tic
ə sind
ə mü
ə yy ə n edilmi ş dir. Potensial ciddi ə m ə k qanun pozuntularını ara ş dırark
ə n, b
ə z ə n ə m ə k müf
ə tti
ş l ə rinin güc t ə tbiq etm ə kd ə n ba
ş qa çar
ə l ə ri qalmaya bil ə r, amma bu halda polisin yardımından yararlanma ğ ı t
ə min
etm ə k lazımdır. Ancaq ə m ə k müf ə tti ş l ə ri prinsip olaraq ciddi qar ş ıdurma yaratmadan h ə r ə k ə t etm ə lidirl ə r.
A ş a ğ ıda verilmi ş yoxlama metodları çox vacibdir: •
Müsahib ə Yüklə 3,27 Mb. Dostları ilə paylaş:
|