Copyright © Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k T
əş
kilatı 2010
İ
lk N
əş
r - 2010
Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k T
əş
kilatının n
əş
rl
ə
rinin mü
ə
llif hüquqları Ümumdünya Mü
ə
llif Hüquqlarına dair Konvensiyanın 2-ci
Protokoluna uy
ğ
un olaraq qorunur. Lakin, bu n
əş
rl
ə
rin
kiçik hiss
ə
l
ə
ri mü
ə
llifin adının qeyd olunması
şə
rtil
ə
icaz
ə
siz çap
oluna bil
ə
r. T
ə
krar çap v
ə
t
ə
rcüm
ə
üçün icaz
ə
almaq m
ə
qs
ə
dil
ə
bu ünvana müraci
ə
t oluna bil
ə
r: ILO Publications (Rights
and Permissions), International Labour Office, CH-1211 Geneva 22, Switzerland, v
ə
ya electron poçt:
pubdroit@ilo.org
.
Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k T
əş
kilatı bu cür müraci
ə
tl
ə
ri müsb
ə
t qar
ş
ılayır.
T
ə
krar istehsal hüququ t
əş
kilatlarında qeydiyyatdan keçmi
ş
kitabxanalar, institutlar v
ə
dig
ə
r istifad
ə
çil
ə
r onlara verilmi
ş
xüsusi lisenziya
ə
sasında bu materialın nüsx
ə
sini çıxara bil
ə
rl
ə
r.
Sizin ölk
ə
nizd
ə
ki t
ə
krar istehsal hüququ t
əş
kilatlarını
tapmaq üçün
www.ifrro.org
veb s
ə
hif
ə
sin
ə
baxın.
B
Ə
T-in Kataloqunda N
əş
r
ə
dair M
ə
lumatlar
Andrees, Beate
M
ə
cburi
Ə
m
ə
k v
ə
İ
nsan Alveri:
Ə
m
ə
k Müf
ə
tti
ş
l
ə
ri üçün T
ə
limat Kitabı / Beate Andrees; Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k
İ
dar
ə
si. –
Cenevr
ə
: B
Ə
T, 2010
978-92-2-824380-2 (print)
978-92-2-824381-9 (web pdf)
International Labour Office
guide / trainers manual / forced labour / trafficking in persons / labour inspection
Cataloging-in-print information - 13.04. 1
BMT-in ümumi praktikasına uy
ğ
un olaraq, B
Ə
T-in n
əş
rl
ə
rind
ə
istifad
ə
olunan termin v
ə
izahlar, el
ə
c
ə
d
ə
materialın
t
ə
qdimatı h
ə
r hansı ölk
ə
nin, onun
ə
razisi, sah
ə
si v
ə
ya hüquqlarına dair, v
ə
ya s
ə
rh
ə
dl
ə
rin bölünm
ə
sin
ə
dair Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k T
əş
kilatının h
ə
r hansı bir r
ə
yini q
ə
tiyy
ə
n ifad
ə
etmir.
İ
mzalanmı
ş
m
ə
qal
ə
l
ə
r, ara
ş
dırma v
ə
dig
ə
r yazılardakı fikirl
ə
r
ə
dair m
ə
suliyy
ə
t tamamil
ə
onları yazan mü
ə
llifl
ə
r
ə
aiddir v
ə
bu n
əş
rin çapı heç d
ə
h
ə
min fikirl
ə
rin Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k
Ofisi t
ə
r
ə
find
ə
n d
ə
st
ə
kl
ə
ndiyini ifad
ə
etmir.
H
ə
r hansı firmanın, kommersiya m
ə
hsulunun v
ə
prosesinin adının ç
ə
kilm
ə
si onların Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k Ofisi t
ə
r
ə
find
ə
n
d
ə
st
ə
kl
ə
ndiyini bildirmir. Eyni zamanda h
ə
r hansı firmanın, kommersiya m
ə
hsulunun v
ə
prosesinin adının qeyd
olunmaması onların Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k Ofisi t
ə
r
ə
find
ə
n d
ə
st
ə
kl
ə
nm
ə
diyini bildirmir.
B
Ə
T-in n
əş
rl
ə
ri v
ə
elektronik m
ə
hsulları böyük kitab satıcılarından v
ə
ya B
Ə
T-in bir çox ölk
ə
l
ə
rd
ə
ki Ölk
ə
Ofisl
ə
rind
ə
n v
ə
yaxud birba
ş
a olaraq B
Ə
T N
əş
rl
ə
rind
ə
n
ə
ld
ə
oluna bil
ə
r, Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k Ofisi, CH-1211 Cenevr
ə
22,
İ
sveçr
ə
.
Kataloqlar v
ə
yeni n
əş
rl
ə
rin siyahısı yuxarıda qeyd olunan ünvandan v
ə
ya
pubvente@ilo.org
electron poçtundan pulsuz
ə
ld
ə
oluna bil
ə
r.
Bizim web s
ə
hif
ə
y
ə
baxın:
www.ilo.org/publns
Az
ə
rbaycanda çap olunub
V
"This publication has been published in the framework of the project “Strengthening of Comprehensive Anti-
trafficking Responses in South Caucasus” with the financial assistance of the European Union.
The views expressed herein can in no way be taken to reflect the offical opinion of the European Union."
VI
VII
Ön Söz
Bütün dünyada insan alveri m
ə
s
ə
l
ə
sini h
ə
ll etm
ə
k m
ə
qs
ə
dil
ə
polis, s
ə
rh
ə
d
n
ə
zar
ə
tçil
ə
ri v
ə
dig
ə
r hüquq mühafiz
ə
agentlikl
ə
rinin t
ə
liml
ə
ndirilm
ə
si üçün ciddi
investisiyalar qoyulmu
ş
dur. Amma m
ə
cburi
ə
m
ə
k v
ə
insan alverinin aradan
qaldırılması v
ə
qar
ş
ısının alınmasında
ə
m
ə
k müf
ə
tti
ş
l
ə
rinin çox vacib rolu indiy
ə
kimi
yaddan çıxmı
ş
dır. Bu m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r ciddi kriminal cinay
ə
tl
ə
r oldu
ğ
undan Ölk
ə
l
ə
r v
ə
dig
ə
r
i
ş
tirakçılar hesab etmi
ş
l
ə
r ki, m
ə
cburi
ə
m
ə
k v
ə
insan alveri
ə
m
ə
k qanunları, onların
icrası v
ə
ə
dal
ə
t yolu il
ə
deyil,
ə
n yax
ş
ı halda cinay
ə
t qanunları v
ə
qaydalarının t
ə
tbiqi
il
ə
aradan qaldırıla bil
ə
r.
Halbuki indi b
ə
zi ölk
ə
l
ə
rd
ə
oldu
ğ
u kimi,
ə
m
ə
k müf
ə
tti
ş
likl
ə
ri bu probleml
ə
ri n
ə
zar
ə
t
ə
götürm
ə
li v
ə
öz rollarını n
ə
z
ə
r
ə
alaraq t
ə
klikd
ə
v
ə
yaxud dig
ə
r hüquq mühafiz
ə
orqanları il
ə
birg
ə
onları h
ə
ll etm
ə
lidirl
ə
r. Birinci,
ə
m
ə
k müf
ə
tti
ş
l
ə
ri ilkin x
ə
b
ə
rdarlıq
etm
ə
k üçün yax
ş
ı silahlanıblar. Öz
ə
l iqtisadiyyatda
ə
m
ə
k haqqı öd
ə
nilm
ə
si,
ə
m
ə
k
haqqından
ə
dal
ə
tsiz tutmalar, saxta müqavil
ə
l
ə
r, istismaredici i
şə
götürm
ə
v
ə
dig
ə
r
ox
ş
ar praktikalar v
ə
ziyy
ə
tin m
ə
cburi
ə
m
ə
y
ə
çevrilm
ə
si bar
ə
d
ə
ilkin i
ş
ar
ə
l
ə
rin
göst
ə
ricil
ə
ridir.
İ
kinci, polis v
ə
prokurorlarla müqayis
ə
d
ə
ə
m
ə
k müf
ə
tti
ş
l
ə
rinin i
ş
yerl
ə
rin
ə
giri
ş
i daha asandır; onlar ilkin ara
ş
dırma apara v
ə
m
ə
lumat toplaya bil
ə
rl
ə
r
v
ə
bunların
ə
sasında sonradan cinay
ə
t i
ş
i qaldırıla bil
ə
r. Üçüncü, onların hüquq
mühafiz
ə
orqanları il
ə
müqayis
ə
d
ə
daha çox barı
ş
dırıcı rolu oldu
ğ
undan onların
m
ə
cburi
ə
m
ə
k riski olan v
ə
ziyy
ə
tl
ə
rd
ə
qar
ş
ılayıcı v
ə
m
ə
lumat artırıcı kimi daha vacib
funksiyaları ola bil
ə
r.
Bu kitab t
ə
lim v
ə
saitidir. O h
ə
m
ə
m
ə
k müf
ə
tti
ş
l
ə
rin
ə
dünyada ged
ə
n cari m
ə
cburi
ə
m
ə
k tendensiyaları v
ə
onların qar
ş
ısında duran v
ə
zif
ə
l
ə
r bar
ə
d
ə
m
ə
lumat verm
ə
k,
h
ə
m d
ə
qlobal s
ə
viyy
ə
d
ə
m
ə
cburi
ə
m
ə
k v
ə
insan alverin
ə
qar
ş
ı daha effektiv
mübariz
ə
aparmaq üçün
ə
m
ə
k müf
ə
tti
ş
likl
ə
rinin nec
ə
t
ə
limatlandırıla bilm
ə
l
ə
ri bar
ə
d
ə
müzakir
ə
l
ə
ri qaldırmaq m
ə
qs
ə
di güdür. O yax
ş
ı v
ə
innovativ praktikaları mü
ə
yy
ə
n
edir, misal üçün Braziliyada Xüsusi S
ə
yyari Müf
ə
tti
ş
D
ə
st
ə
si v
ə
federal polis zabitl
ə
ri
modeli.
Ə
g
ə
r dünya B
Ə
T-in 2015-ci il
ə
d
ə
k m
ə
cburi
ə
m
ə
yin v
ə
insan alverinin l
əğ
vin
ə
dair ça
ğ
ırı
ş
ına cavab verm
ə
k ist
ə
yirs
ə
, m
İ
lli v
ə
ziyy
ə
tl
ə
r
ə
uy
ğ
unla
ş
dırılmaqla bu kimi
modell
ə
r ba
ş
qa yerl
ə
rd
ə
d
ə
t
ə
tbiq olunmalıdır.
Kitabin bu ilk versiyası 2007-ci ilin dekabr ayında Avropa
Ə
m
ə
k Müf
ə
tti
ş
l
ə
rinin
Ekspert Görü
ş
ünd
ə
v
ə
el
ə
c
ə
d
ə
Çin v
ə
Vyetnam da daxil olmaqla Asiya ölk
ə
l
ə
rinin
milli seminarlarında t
ə
qdim edilmi
ş
dir. Bu ilk n
əş
rin ingilis v
ə
ispan dili versiyaları
müvafiq olaraq 2008-ci ilin iyun ayında Cenevr
ə
d
ə
keçiril
ə
c
ə
k Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k
Müf
ə
tti
ş
liyiAssosasiyasının 12-ci Konqresind
ə
v
ə
Latın Amerikası
Ə
m
ə
k
müf
ə
tti
ş
l
ə
rinin Limada keçiril
ə
c
ə
k xüsusi iclasında t
ə
qdim olunmaq üçün
hazırlanmı
ş
dır.
Bu Kitabın n
əş
ri,
İ
rlandiya v
ə
Birl
əş
mi
ş
Krallıq Hökum
ə
tl
ə
rinin maliyy
ə
yardımı
vasit
ə
sil
ə
mümkün olmu
ş
dur. V
ə
saitl
ə
rin imkan verdiyi t
ə
qdird
ə
biz bu n
əş
ri ba
ş
qa
dill
ə
rd
ə
d
ə
çap etm
ə
kd
ə
n m
ə
mnun olarıq – bu, m
ə
cburi
ə
m
ə
yin aradan
qaldırılmasına töhf
ə
verm
ə
k üçün qlobal s
ə
viyy
ə
d
ə
ə
m
ə
k müf
ə
tti
ş
l
ə
rini h
ə
r
ə
k
ə
t
ə
g
ə
tir
ə
bil
ə
r.
Roger Plant
M
ə
cburi
Ə
m
ə
y
ə
Qar
ş
ı Mübariz
ə
üzr
ə
Xüsusi F
ə
aliyy
ə
t Proqramı
Ə
sas Prinsipl
ə
r v
ə
Hüquqlara dair
Deklarasiyanın T
ə
bli
ğ
i Proqramı
VIII
T
əşə
kkürl
ə
r
Bu
kitabın
ə
rs
ə
y
ə
g
ə
lm
ə
sin
ə
bir çox
şə
xsl
ə
r töhf
ə
vermi
ş
l
ə
r.
Wolfgang Furhr
von Richthofen,
Ə
m
ə
k Müf
ə
tti
ş
liyiMüf
ə
tti
ş
liyi üzr
ə
Beyn
ə
lxalq M
ə
sl
ə
h
ə
tçiy
ə
dünyanın h
ə
r yerind
ə
ə
m
ə
k müf
ə
tti
ş
l
ə
ri üçün m
ə
cburi
ə
m
ə
y
ə
dair t
ə
lim
seminarlarında öz biliyini payla
ş
dı
ğ
ı üçün xüsusi minn
ə
tdarlı
ğ
mızı bildirm
ə
k
ist
ə
yirik. Onun bir çox ideyaları bu kitabda öz
ə
ksini tapmı
ş
dır v
ə
bu ideyalar
onun 2007-ci ild
ə
hazırladı
ğ
ı s
ə
n
ə
dd
ə
n götürülmü
ş
dür. O, h
ə
mçinin
Beyn
ə
lxalq
Ə
m
ə
k Müf
ə
tti
ş
liyiAssosasiyası (B
Ə
NA) il
ə
ilkin
ə
laq
ə
qurmu
ş
dur
v
ə
bu t
əş
kilat 2006-cı ild
ə
n etibar
ə
n bizim m
ə
cburi
ə
m
ə
k v
ə
insan alverin
ə
qar
ş
ı mübariz
ə
miz
ə
d
ə
st
ə
k verir.
H
ə
mçinin B
Ə
T-in bir çox
ə
m
ə
kda
ş
larına kitabın ilkin layih
ə
sin
ə
verdikl
ə
ri
d
ə
y
ə
rli
şə
rhl
ə
r
ə
gör
ə
t
əşə
kkür etm
ə
k ist
ə
yirik, xüsusil
ə
Malkolm Gifford
(SAFEWORK), Maria Luz Vega (DIALOGUE),
Karmen Sottas, Halima
Sahraoui, Klayr Marçand, Rosinda Silva (NORMES), Kristian Hess
(ACT/EMP), Klaude Akpokavie (ACTRAV), Hans van de Glind (IPEC),
Pallavi Rai (HIV/AIDS), v
ə
xüsusil
ə
d
ə
M
Ə
M-FP-ın i
ş
çil
ə
rin
ə
yax
ş
ı nümun
ə
l
ə
r
v
ə
ə
n yax
ş
ı t
ə
crüb
ə
l
ə
rin toplanmasında göst
ə
rdikl
ə
ri s
ə
yl
ə
r
ə
gör
ə
t
əşə
kkür
edilir. Beyn
ə
lxalq
İşə
götür
ə
nl
ə
r T
əş
kilatı da d
ə
y
ə
rli
şə
rhl
ə
r t
ə
qdim etmi
ş
dir.
M
ə
n el
ə
c
ə
d
ə
Zafar
Ş
ahid
ə
(DECLARATION) ilkin qaralama versiyasına r
ə
y
verdiyi üçün v
ə
Roger Planta m
ə
n
ə
bu kitabı yazmaqda v
ə
son redakt
ə
verm
ə
kd
ə
göst
ə
rdiyi yardıma gör
ə
t
əşə
kkür etm
ə
k ist
ə
yir
ə
m. Sonda m
ə
n
müxt
ə
lif t
ə
lim seminarları vasit
ə
sil
ə
dünyanın h
ə
r yerind
ə
i
ş
l
ə
y
ə
n
ə
m
ə
k
müf
ə
tti
ş
l
ə
rinin t
ə
crüb
ə
sind
ə
n istifad
ə
ed
ə
bildiyim üçün onlara hörm
ə
timi
bildirir
ə
m. Onların istismar edici
ə
m
ə
k f
ə
aliyy
ə
tin
ə
qar
ş
ı çox zaman ç
ə
tin
şə
raitd
ə
apardıqları mübariz
ə
d
ə
göst
ə
rdikl
ə
ri
ş
üca
ə
t m
ə
ni bu kitabı yazma
ğ
a
vadar ed
ə
n vacib motivl
ə
rd
ə
n biri olmu
ş
dur.
Beate Andrees
M
ə
cburi
Ə
m
ə
y
ə
Qar
ş
ı Mübariz
ə
Xüsusi F
ə
aliyy
ə
t Proqramı
Ə
sas Prinsipl
ə
r v
ə
Hüquqlara dair
Deklarasiyanın T
ə
bli
ğ
i Proqramı