v a s itə s i ilə x əv a s edənə
Kİmi.
B u n a görə b iz çalı-
şaq o x u m a ğ a , oxu m ağa, o x u m a ğ a ...
O xu tm ağa, oxu t-
m ağa, oxu tm ağa! V əssalam !
H əqiri-K əm təriniz R əşid Ə fəndizadə
30 OKtyabr 1 9 0 2 -c i il
Qori şəh əri
B Ə R A B Ə R I-M U K Ə R R Ə M
M ƏM M ƏDTAĞI SİD Q İ HƏZRƏTLƏRİ
«
K əm ali-təK rim v ə təzim ilə h ü zu ri-p ü rn u ru n u za ər-
z i-ə h v a l ed irəm
kİ,
bu il tə zə çapdan ç ıx m ış əsərim «Bə-
s ir ə tü lə tfa l nam ında məKtəblərdə oxunm aqdadır. Zati-
a lilə r in iz in
sabiqdə
n əzərin ə ça tm ış «U şaq
bağçası»
kİ-
ta b ın ın haqqında Kəm rəğbət o lm ağı m ən i vadar eləd i
kİ,
y e n i ə sə r in x ü su su n d a S iz i p iş əz v a x t istim z a h edim ,
bəİKə təh ti-id a rən izd ə olan məKtəb Kİtab cəh ətd ən m üs-
tə fn id ir v ə y e n i ç ıx m ış
Kİtabları
lü zu m su z b ilir sin iz .
B u n a b in aən təvəqqe edirəm
kİ,
ə lə m i-ə x iv ə td ə bəndəyə
it t ila v er m ə y i m üzayiqə buyurm ayıb, həm «U şaq bağ-
çası» x ü su su n d a v ə həm təzə əsər-q iraət Kİtabım barə-
sin d ə tə s ə w ü r ü n ü z ü y a za sın ız.
M əndən M irzə ƏləKbər S ü leym an ova salam söylə-
yin.
Sizə xeyirxah Qori sem inariyasm ın
elmi'ilahi müəllimi
RƏŞİD
N a x ç ıv a n d a n həqiqi dostunuz M d m m əd ta ğ ı Sidqi
tarəfindBn «Müzəffəri» qəzetinin
r e d a K s i y a s ı n a
« M u zəffəri» q əzetin in
m ü d i r i n ə
ç o x lu salam lardan
son ra
b i l d i r i r ə m k İ ,
m ənim
sizinlə
ta n ış lığ ım
v ə h e ç
bir
m u n a sıb ətim v ə y azışm am o lm a d ığ ı h ald a, y en ə bəzən
s ız ın q ə z e tın ız i n əzərd ən K eçirirəm . Çox tə ə ssü flə n ir ə m
Ki,
b u
qəzetin İKİ
b ö y Ü K e y i b i
olm aqla
öz məqsədinə nail
olm ayacaq dır,
inKİşaf
da etm əyəcəK dir.
B ir in c i, q əzetin adı « M ü zəffəri» d ir. E şid ən elə bi-
ləcəK dir
K i ,
b u q əzet v ə z ir in (n azirin ) adı ilə b a ğ lıd ır və
on u n rəy v ə fİK İrlərini təb liğ ed ir.
İkİhcİsİ,
g ö stə r ilə n
q əze tın Iran ın d a x ilin d ə n əşr o lu n m a sıd ır. B u h ald a qə-
z e t m ıllə tə ed ilən x ə y a n ə tlə r i necə g ö stə r ə bilər? D övlət
^ r ə f ın d ə n ed ilən x əy a n ətləri necə açıb g ö stə r ə bilər?
DənızdəKİ ləp ələr Kimi hərəKət etməK la zım d ır. SaKİt
otu rm aq olm az.
«Səyyahi-U rupa» v ə «M ü zəffəri» q ə z e tlə r in in nəş-
rın d ən m əq səd in iz m illə tin m ən a fey in i qorum aq
v ə ö I k ə -
n ın ış lə r ın ı ıs la h
etməKdirsə, əzab-əziyyətlərə dözüb
k ə -
sə r lı m əq alələr yazm aq lazım d ır. Y azıq
ö I k ə
6 0
i l l İ K
borc
yuKU a ltın d a m əh v olur, son n ə fə slə r in i a lır . B u n a bəs
n ə v a x t
bır
əlac etməK lazım dır? X ə stə can ın d an
Keçib
ış-ış d ə n
Keçıb.
Məşədi Tağı Sidqi
4 ram azan 1320-ci il
M E H R İB A N IM MƏMMƏDƏLİ!
Ф
görə
Kağızın cavabı
tə x ir ə
d u şd u . S ız m ərh u m S id q in in y a d ig a rı olm ağa görə mə-
n ım ə z ız lə n m d ə n s in iz . Ə gər
k İ ,
ə w ə l m ən im m ərh u m ilə
ta n ış lıg ım y o x id i, v ə li qayibanə ona ix la s ım v ar id i. О
da m əm ıste y ə n lə r d ə n id i. B una b ir neçə şa h id lərim var-
. *
rəh m ət e lə sin v ə siz ə də səlam ətlİK ver-
sın. ü Ki
qaldı q a rd a şın ızın
sem inariyaya girm əyinə,
in-
a ıd ə n о barədə v əd ə verə b ilm ən əm . A m m a əlim d ən gə-
lən
KoməKİıyi
m ü zayiq ə etm ən əm . Ona
lazım dır
y a x şı
h azırlaşm aq . B u ran ın
Kursunu
n u ri-d id əm Ə li Q asım ov
yaxşı
b ılır . Y a zısın d a da, o x u m a ğ m d a da
qüsur olsa
KoməK gostərə
b ilər, Y a x şı h azırlaşm aq on u n ü çü n çox
la zım d ır. B u a x ır v a x tla rd a im tah an a g ə lə n in həddi-
d esab ı y o x d u r. B ır vaK ansiyanın (boş y e r in -İ.H .) ü stü n -
də
yeddi-səKKİz
n əfər cən gi-cid al ed ir v ə
yaxşı
cavab ve-
rən şa g ird
vaKansiyaya
sahib olur. Y a z ır sın ız
Ki,
sem i-
n a riy a y a h a zırla şa n q ard aşın ızın on
s ə k k İ z
y a şı vard ır.
О
gərəKdir
Kİ,
çox
yaxşı
h a zırla şsın
k İ ,
ə w ə lin c i Kİasa
im ta h a n v er ə b ils in ... HələlİKdə ərizə gÖndərməK lazım
d ey il. Im tah an a v q u st a y ın ın 25-də b aşlam r. A v q u stu n
ə w ə llə r in d ə ərizə göndərməK olar. A n caq q ard aşın ıza
Ьэгк
ta p şır m
Kİ, yaxşı
h a zırla şsm . S izd ən də a rtıq xoş-
hal olaram
kİ,
m ərhum S id q in in övladından b ir isin ə
bacarıb tə lim v ə tərb iy ə v erə biləm .
Baqi siz in sə la m ə tliy in iz i istəy irə m .
F irid u n K öçərli
Qori, 14 noyabr 1 9 1 3 -cü il
M ü şfiq i-m e h rib a n ım MBmmədBli!
K eçm işd ə S iz m ənə bir Kağız y a zm ışd ııiiz. O lsun
Kİ, q a rd a şm ızın Qori S em in ariyasın a g irm əsi b arəsind ə.
M ən də on u n
cavabını seminariyanın
proqram ası ilə qul-
lu ğ u n u z a , S u ra x a n ı sta n siy a sın a gön d ərm işd im . B elə Kİ,
S iz in
K ağızm ız
cavabsız
qalm ayıbdır.
M ən
özüm ü
cü m lən in
Kağızına
cavab verm əyi b orclu hesab edirəm .
X ü su sə n , S iz in
Kimi
qələm ə h lin in
Kağızını
cavabsız
qoym aram .
KeçəK ə s il m ətləb ə. Salm an Ə sgərov
Keçən
sən ə a v
q u st a y ın ın a x ırla rın d a buraya g əlm işd i. A ram ızd a ədə-
b iy y a ta d air b ir çox söh b ətlər olu n d u . N ecə
kİ,
yadım -
d ad ır, m ərh u m S id q in in barəslndə də d ə x i d a m şıq oldu.
S alm an Ə sgərov söz v erd i
K İ ,
S id q in in onda olan əsərlə-
rin d ən m ənə n ü m u n ələr g ön d ərsin . A m m a sonra n ə raən
tələb e td im , n ə də о göndərdi. Və m ən im istəm əd iy im ə
səbəb bu old u
K İ ,
S id q in in əsərlərin d ən m ən im özüm də
də d ə x i b ir neçə m əlu m at v a r. Və bir də m ərhum un ba-
rəsin d ə K itabım ın
İ K İ n c i
v ə ya ü çü n cü c ild in d ə b əh s olu-
nacaqdır. N ö v b ət y etişən d ə istəy ə cəy ə m . Ə m m a m ən
b ilm irəm
k İ ,
cənab Salm an p əd ərin izin (a ta n ızın -İ.H .)
ə sə r lə r in i S izd ən n iy ə m üzayiqə e ts in v ə o n la n öz ya-
n ın d a saxlam aq d a onun m uradı nədir?
H ər b ir əd ib in , onda da S id q i Kİmi m ü q təd ir yazı-
ç ın m ə sə r lə r i m illə t m alıd ır. H am ı gərəK onlardan mə-
r ifə t, bilİK ü çü n is tifa d ə etməKİə n əfi-b ərd ar o lsu n . N ə-
inKİ
v a h id b ir fə r d in sa n d ığ ın d a fa y d a sız y a ts m . M əlu-
m u n u z o lsu n
k
İ, cənab Salm an indiyədəK m ən d ən b ir şey
m ü zayiq ə etm əy ib d ir v ə m illi əd əb iy y a tım ıza m ə x su s hər
b ir tö h fə -şe r v ə qəzəl əlin ə d ü şü b sə, m ənə gön d ərib d ir.
B ah arm v ə N aK im ın əsərlərin d ən b ir n e ç ə sin i göndərib-
d ir
Ki,
n ad ir ta p ıla n əsərlərd ir. H ər h ald a m ən S iz in xa-
h iş in iz ə əm əl edib, m ərhum S id q in in K əlm ələrindən
n ü m u n ə istə y ir ə m v ə zənn edirəm
kİ,
hər nə onda varsa,
ta m a m m ı m ənə göndərər. Ə lb əttə, n iy y ə tin iz g ö zəld ir.
Y a x şı olard ı
kİ,
m ərhum un ə sərlər in i g ö zəl b ir d ivan
şəKİində çapa v e r ə y d in iz . Onda əd əb iy y a tım ıza
böyÜK
bir
x id m ə t g ö stə r m iş o la rd ın ız. A lla h bu işd ə siz ə tö v fiq
v e r sin . B u g ü n lərd ə Salm andan
Kağız
g ö zləy irə m . Onu
alan Kimi x a h işin iz ə əm əl edərəm . Baqi səla m ət v ə x ö ş-
b ə x t o lm a ğ ın ız ı ürəKdən istəy irə m .
Ə lin i g ö rsən iz salam ed in .
F ir id u n K öçərli
Qori, 3 deKabr 1 9 1 4 -c ü il
t
Q eyrBtli A ğ a M ə ş ə d i T a ğ ı həzrətlB rinəl
C ənabınızdan təvəqqə edirəm
Ki,
m ən i b a ğ ışla y a sı-
n ız. Z ira Kİ, bu vaxtadəK s iz in
Kağızınıza
cavab yaza
b ilm əm işəm . Ü m idvaram кх, bundan son ra b ir n eçə sual-
la rın b arəsin d ə
məKtub
ilə söh b ət edəK. H əm in məKtub
ilə cən a b m ıza təzə çap olu n m u ş Kİtabımdan gön d ərirəm .
Q u llu ğu n u za h əm işə h azır
N ərim a n N ərim anov
M .S.O rdubadi
Ordubaddan
MADDEYİ-TARİXİ-MƏŞƏDİ TAĞI SİDQİ
ORDUBADİ
H əq iq ət əh lin ə ey çərxi-d u n bu nə əd avətd ir,
O lur, m əlum o lu r əbsarh çün h in g a m i-firq ətd ir.
Ç ıxıb m a h i-siy a n eyd oldu m əxlu q ə, b izə m atəm ,
Ə gər y ü z eyd ola dərd əh lin ə m ah i-m ü sib ətd ir.
P o z u ld u g ü lşə n , ey şim tÜKəndi, b ü lb ü lü m g e td i,
İşim a h -fəğ a n ,
fİKri-xəyalım
d ərd i-m öh n ətd ir.
Əcəb
xoş
v a x t
im iş dünyada
S id q ilə
Keçən günlər,
N ecə S id q i
sədaqət
Kanıdır,
dəryayi-hİKmətdir.
Ə cəl
qıldı m in ə w ə r m ərifət bəzm ini elm ilə,
G ünüm
tar
o ld u ,
axır ağlım
b ir
Künci-zülmətdir.
0 g ü n d ən
Kİ,
gedib Sidqi m ü q im i-N a x çıv a n old u ,
B iz b u O rdubadm
müİKÜ
b illa h d a m i-q iflətd ir.
A çıb
məKtəb, çəKib bir
məKtəb ü stə
doqquz
il zəhm ət,
N ə
məKtəb, m ətləbu-əslisi tərqimi-Kİtabətdir.
О sə r v i-m ə r ifə t ol qədr Kİm n işv ü -n əm a q ıld ı,
S ö zü d illərd ə daim , elm i m əşh u ri-v ila y ətd ir.
S ən i elm i a x ır sa ld ı səyyad ı-əcəl dam ə,
Q arabağlar
müİKÜ, ol
qəribə ca y i-rih lətd ir.
D əm i söh b ətd ə, al h a sil y etib peyKİ əcəl q a fil,
K i, e y S id q i, bura n əcayi-söh b ət, v əq ti-h icrə td ir.
G edəndə y ar əhbab ilə əy ləşm işd i fa y to n a ,
G ələndə tə x te y i-ta b u t ona b ir ça y i-rah ətd ir.
X əbərdar e td ilə r ol g ü n , bu işd ən N a x çiv a n əh lin ,
S ən i həqq b ir t ə s ə w ü r ilə gÖr onda n ə h a lətd ir.
Ç ıxıbd ır şəh ərd ən d işrə, cəm aat izd ih a m la ,
K ön ü l b ir ləh zə
fİKr
e t, gör nə q erətli cam aatdır.
Q ılıb p işv a z n əşin x a lq о dəm vam ö h n əta gu yan ,
G örən sö y lərd i b ilq ət yəq in ru zi-q iy a m ətd ir.
Ə m irov Ordubadı qoydu heyran telq ram ilə ,
D u ru n q a fil oturm adan bu n ə ey ş-istir a h ə td ir .
Ç ıxıb
əflaKƏ
şiv ə n , hər tərəf.
ətfali-məKtəbdən,
B u ə h li-N a x ç ıv a n yarəb, nə ba
tərriKİn-himmətdir.
Q ılıb m ə ftu n m ü rb əti-n əşi ракш eh tira m ilə ,
M ə z a n m ə r ifə t əh lin ə, b ir ca y i-ziy a rətd ir.
S əid i-b in əv a daim yazar bu m öh n ət əfra d ın ,
D ey in b içarə gü n d ə elə b ir Kəlmə K İfayətdir.
Y a zın b u m isrəy i qəbrinə ta r ix i v ə fa tın d a n ,
(FələK e y d il, im a n ım a ld ı, dərdim b in əh a y ətd ir).
M ə h ə m m a d d li S id q iz a d a h ü z u r u n a
M öhtərəm əfəndim ! On-on beş g ü n olar
k
İ, siz cə-
n a b ın ızın d ilg u şa m əK tubunu alıb ox u m u şa m . LaKİn
şim diyədəK cavab yazm ağa m ü q təd ir olraam ışam . 0 sə-
bəbdən m a a f olu n m am ı rica edirəm . Ü m id
k
İ,
pəK
iy i
(y a x şı) im ra ri-h əy a t ed irsin iz. S ən in о n ö v d o la n ışa ca ğ ı-
m , m avacib a lm a ğ ın ı, g ö zəl şəhərdə y a şa m a ğ ın ı oxudu-
qda ürəKdən nə qədər şad old u ğu m u qələm b elə yazm a-
qdan a cizd ir, ÇünKİ
о elə
b ir h isd ir
kİ,
in sa n
nə
qədər
ç a lışsa h is s iy y a tm ı qələm lə izh a r ed əm iyor g ö zə lc ə. B ah,
ədə d ey əsən u ru s sö zlərin i m ü səlm an a tərcü m ə etməK
Kİmi
y a zıra m . N ecə
Kİ,
b izlərd ə ad ətd ir d a n ışırla r (M ən
istəm ərəm yeməK, m ən istəm ərəm
deməK,
gəlm əK ). Əl-
qərəz, bəndə əlh əm d ü lla h m olla dem işK ən, səh ah -salam at
ö m r i-şə r ifim iz ə d u agu varam . K efim x e y li sa zd ır. Bu
sa a t U çK İlsənin
İKİ
v e r stliy in d ə G ü la n ı-A ra lıx
Kəndində
sm a tr ite lə m . H ər g ü n d ərslərim lə m əşğu lam .
G ü la n ı-A ra lıx ü ç y ü z evdən ib a rət b ir
Kənddir.
H a m ısı m ü səlm an lar v ə cam aatı d ö v lətm ən d d irlər. İçin-
də y a x ş ı dÜKanları, ham am ı v ə bir dənə g ö z ə l, şayani-
tərif
m əscid i v a rd ır. H an sı
Kİ,
N a x ç iv a n
m əscidlərindən
m in d əfə g ö zəl
yapılm ış.
G ü lan i-A ralıx (Içm iyad zin )
v a q za h n d a n
İKİ
v e r s t bu tərəfəd ir. M aşın ged ən d ə b izim
otaq lar titr ə y ir . K ənddə fa y to n da v a rd ır. trəv a n a g et-
m əyə b ir m an at,
ÜçKİlsəyə
20 qə^, v a ğ z a la 2 0
qəpeyK-
d ir. H açan is tə y ir s ə n m in , g e t.
ÜçKİlsəyə
t e z 4 e z gedi-
rəm . M avacib alm ağa v ə qeyr
prazdnİK
g ü n lərin d ə də
g ed irəm . E rm ən ilərin d a rü lfü ım n u hər gördÜKCə
insan
o la n ın ü r ə y i qana dönür. B ir im a rət tİKdxriblər
k
İ, T if-
lisd ə ço x az elə im a rət olar. İm arətin dörd tə r ə fi g ü lü -
sta n d ır . X ü la sə , n ə y azım . A lla h m ü səlm an lara in s a f
v e r sin . B u yeKəlİKdə Kənddə v a r-y o x ə w ə l a ltı şagird
v a r
idi.
tm d i on
İ K İ
olubdur. GörəK
gələcəKdə
a rtıra bi-
ləcəyəm m i? YeməK-içməK x ü su su n d a şəh ərd ən m in d əfə
g ö zə l K eçirdirəm . Y üz ə lli m anata b ir d ə st im a rət tu t-
m uşam . I
k
İ otaq,
İKİ
q əh fəx a n a sı
v ə
bir baİKonu vard ır.
Özüm 3 9
manat
66
qəp.
m avacib alıram . 30
manat
33
qəp. Kəndim
ü çü n v ə 8
manat
33
qəp.
şə r iə t
m üəllim inin
q u llu ğ u n d a n yan a.
İKİncisi
də özüm if a edirəm . K ülfə-
tim N a x çıv a n d a d ır. Nahaqq yerə götü rm əd im . B ir oğ-
lum olacaq. G özün aydın olsu n . X ü la sə, Kənd y a x ş ı кэп-
ddir. B ir
nəfər
allah b ən d əsi tap ılm az,
erm əni
Kəndi
k İ -
m i h əm işə şəra b içən ləri də m övcuddur. K ən d in İKİ payı
içir. A m m a çe fa y d a
Kİ,
elm ə о qədər rağib d ey illər . Mə-
nim q u llu q d an x a ric olm ağım ü çü n də bir az d an ışalım .
M ən sen ty a b r a y ın ın 5-də direK tordan birdən bir
Kağız ald ım . H am an g ü n ü də cəm i tədarÜKÜmü görüb
h a zır olm u şd u m Kİ, ged im C əhriyə. B u d u r ha, açdım
o x u d u m , y a zıb d ır, h əm in aym ə w ə lin d ə n sən qulluqdan
ix r a c sa n . Səbəb nə o ld u ğ u n u am m a heç izh a r etm əyib .
B u m əzm u n d a b ir yazıdı:
(На основании без спорных данных вы уволены).
M ü b a h isəsiz səbəblərə görə.
B u K əlm əni nə qədər oxu d u m , heç zad qanm adım .
G etdim
evə,
şe y lə r i açdım
və
xəbər v erd im
Kİ, daha
g etm əy im olm ad ı,
İkİ
g ü n sonra götü rü b ya zd ım
Kİ,
bəndə cən ab ııu za
izhari-təşəKKÜr
edib təvəq q ü edirəm
m ən im doK um entlərim i g eri g ö n d ərəsin iz. On g ü n sonra
E revan a im ta h a n tu tm a q ü çü n gedən g ü n ü p ostad an do-
K um entləri ald ım . İrəvanda id im . M irzə ƏləKbər S üley-
m a n o v g il g ə ld ilə r ora. S ü leym an ov m ənə d ed i
k
İ,
gedəK
direKtor
a ğ a n ın h ü zu ru n a, bəİKƏ b ilə. G etm irdim . D edi-
lər
Kİ, gedəK.
D eg in ən g əlm işəm
doKumentləri dalı alam.
A ld ığ ın ı b oyn u n a alm a. DireKtor Özü m ərh əm ət ü zü n ü
m ənə tu tu b buyurdu:
«M ən sə n i Cəhridə heç v əch lə qoya
bilm əzdim
və
qoya
bilmərəra
d ə». H ərgah istə m ə sə n sə n i
mən bir
yerə
dübarə tə y in edərəm . A ncaq gərəK ca n fəşa n h q la iş görə-
sən v ə
doKumentlərin yanındadırsa, burada
b ir ər iz ə də
y a z. P işn əh a d elə m ənə. M ən sən i
bu
g ü n tə y in edim .
D ed im , x e y ir alm am ışam . B u yu rd u , - y o lla m ışa m .
D ed im , - əcəb. 0 , g ü ld ü , m ən g ü ld ü m , cəm i u ç ite llə r
g ü ld ü . B u da b elə Keçdi. Im tah an ı tu tu b g e td im N a x çı-
van a. Ə rizən i p işn əh ad eləd im . B eş gü n d ən son ra təy i-
nam əm g ə ld i. İn d i burada sm o triteləm . A lla h ın işin ə
b a x . B u il m ən ra zı olardım ə lli m anat x ər c ed əyd im .
M əni C əhridən dəyxşərdilər. İş elə old u Kİ, öz-özünə
avanda d ü şd ü . X aric olm ağım m səbəbin i sonra qandım
Kİ,
Ə b d ü ləzim lə b oğu şan q a fa sı q alın sm o tr ite l m əndən
yan a о Kİ v ar direK tora yalan-palandan sö y lə m iş. Elə
in a n d ırm ış
Kİ,
g u y a m ən heç zad b ilm irəm v ə b ü tü n il
orada h eç iş görm əm işəm . B u za lım o ğ lu g u y a
kİ,
m ü səlm a n la rı görəndə b ir ila n görü r. Y a x u d m üsəlm an-
lara d olaşan da bir səfa a lır. tn d iy ə Kİmi ü ç m ü səlm an
ü ç ite lin i x a ric etd irib . A lla h ö zü d iv a n ın e ts in . İnşaalah
m öm in in . C ırt-qoz adam a adam q u llu q ed ən d ə bıından
a rtıq eh tira m a m inm əz. Çox u zu n old u , b a ğ ışla . B u saat
m avacib
Kağızlarını
yazıb
q u rtarm ışd ım . Istə y ir d im ya-
tam , sən yad ım a d üşdün. D edim in d i
qəzəbnaK
olarsan.
Y azım v er im storoj ap arsın . İn d i y a ta b ilərəm . Ix tiy a rım
Dostları ilə paylaş: |