M. G. Safin, yu. S. Ruziyev, B. S. Aliqulov biologik faol va dorivor moddalar biotexnologiyasi

 
2.2. Aminokislotalarni kimyoviy sintez asosida ajratib olish 
D, L –metioninni ajratib olish 
D, L-metioninni kimyoviy yo`l bilan ajratib olish juda murakkab va ko`p 
bosqichli jarayon bo`lib, uni akroleindan olinadi. Quyidagi sxemaga muvofiq bo`lgan 
kimyoviy reaksiyalar orqali ajratib olinadi:
Bu uslubda 1 t D, L-metionin ajratib olish uchun 0,6 t akrolein sarflanadi, 
rasematni ajratish esa talab qilinmaydi. 
 
. D, L-triptofanni indol va nitrosirka efirdan ajratib olish
 
 

---

- 15 - 
Bu sxema asosida ajratib olingan D, L-triptofan yem-oziqa sifatida ishlatilganda 
uni rasematidan, ya`ni D va L- shakllarini bir biridan ajratish talab qilinmaydi. 
Natriy L-glutamatni akrilnitritdan ajratib olish
 
 
Bu uslubda olingan rasemat ikkala optik izomerlarni alohida olingan toza 
shaklidagiga nisbatan suvda yaxshiroq eriydi, Shu sababli to`yingan eritma 
tarkibidagi L-shaklni ajratib olish uchun aralashmaga natriy L-glutamat kristallari 
qo`shiladi. 
 Siklogeksanondan L-lizinni ajratib olish
 
Bu uslub asosida olingan lizinning D va L- shakllarini bir biridan ajratib olish 
uchun ularning tuzli aralashmalariga L- vino kislota qo`shib o`zaro ta`sirlantiriladi. 

---

- 16 - 
D-lizin va vino kislotaning tuzlari suvda kamroq eriydi. Shu xossadan foydalanib D- 
va L-lizinlar bir biridan ajratiladi. Bundan keyin lizinning L-shaklini vino kislotadan 
ajratish uchun kolonkada ion-almashinuv xromatografiyasi o`tkaziladi. Ajralib 
qolgan D-lizin salitsil aldegid bilan o`zaro ta`sirlantirilib qaytadan rasematsiyalash 
uchun qaytadan qurilmaga yo`naltiriladi.