M muxamedova

To‘sinli tomlar. 
To‘sinli deb to‘g‘ri chiziqli o‘q, odatda prizmatik 
shaklli. Tomning asosiy konstruksiyali unsuri hisoblanadi. To‘sinli 
tomlar o‘zining yassi shakli btlan farq qiladi. Odatda to‘sinlar ikki 
tomoni bilan ikki tayanchiga - devor yoki ustunga tayanadi. Faqat bitta 
qilingan ohiri bilan to‘sinlar amal qiladi, ikkinchisi esa erkin 
osiluvchilar hisoblanadi. Bunday to‘sinlar kronshteynlar yoki konsollar 
deyiladi. Ular binoning chiqibturuvchi qismlarini - balkonlami. Yopiq 
balkonlar - erkerlami va turli xil bostirmaning soyabonlar uchun 
qoilaniiadi. Qattiqligi (egilmasligi) to‘siniarning yopilishi balandligi 
ortishi bilan oshadi. Shuning uchun har qanday to‘sin balandligi uning 
kengligidan oshadi. To‘sinlar yog‘ochli, toshli, metalli yoki temirbe- 
tonli boiadi. Ikki tayanch orasidagi oraliq masofa deyiladi. To‘sinlar 
qoida bo'yicha parallel to‘shaladi va ular bir-biridan bir xil masofada, 
maksimalligi 1-1.25 m.ni tashkil qiladi. To‘sinlar doim xonaga ko‘nda- 
lang qo‘yiladi, yani uning masofasini kamayish imkonini olib keladi.
Yog‘och to‘sinlaming uzunligi 7 m.dan oshmasligi kerak. Yog‘och 
to'sinlar odatdagi uzunligi 5-6 mm. To‘sinlarning tutashuv balandligi 
ulaming masofasidan 1/25 dan kam boimasligi lozim. Yog‘och to‘sin

---

tutashmasining eng foydaliligi - brus, tomonlari munosabati 5:7 
(tomonining kengligi uning balandligiga keladi). Metail to‘sinlar ancha 
umriboqiy va u yog‘ochga nisbatan konstruksiyalashda chirimaydi va 
olovga bardoshlidir. Metail to‘sinlar odatda ikki tomonlama boiadi. 
Har bir oicham o‘z raqamiga ega (№12, 14, 16 va b.). Xullas 
to‘sinlarning raqami uning balandligiga teng santimetrlarda ifoda- 
laniladi. Hozirgi vaqtda temir to‘sinlar deyarli o‘z o‘mini temir 
betonlarga bergan. Temir betonni qullash, metallni iqtisod qilish 
imkonini beradi.