ME’MORCHILIKDA BINO KONSTRUKSIYALARI
Reja:
1. Me’mochilikning tayanch konstruksiyalari.
2. Bino qismlari.
3. Bino mustahkamlgini ta’minlash.
4. Asosiy va ikkinchi darajali qurilmalar.
Binoning mustahkamlik masalasi ikkita elementni o‘z ichiga oladi
quritilishi o‘z ichiga oladi. Qurilish ashyolari
va ulardan yasaladigan
konstruksiyalardir.
Tabiyki, qurilish ashyolari o‘ziga xos jihatlari binoning konstruk-
siyasiga ham ko‘p jihatdan ta’sir qiladi. Yog‘ochdan onsonlikcha yasa
ladigan narsani g‘ishdan qurilmalami yog‘och yoki metalga "o‘tkazib"
bo‘lmaydi. Barcha davrlaming hamma binolari shakllari ikki asosiy
katta guruhli konstruksiyalar: tayanch (ko‘taruvchi) va yopuvchilardan
iborat.
Tayanch konstruksiyalar: Tayanch konstruksiyalar yopuvchi
konstruksiyalarni ushlab turadi: qurilmaning fundamentlari, devorlar va
turuvchi tayanchlardan iborat16.
Asoslar. Asoslar qurilmaning asosiy konstruksiyasi hisoblanadi. U
to‘lig‘icha
yerda joylasha turib, ular yeming ustki qismi tuproqning
zich qatlamiga bosim beradi, odatda chuqurlikda 2 m atrofida
chuqurlikda yotadi. Binoning pastki asos qismi, pastki qismi yuqoriga
nisbatan kengroq boMadi. Bu binoga turg‘unlik berish uchun va katta
maydon tuprog‘iga iloji boricha unga
bosimni teng taqsimlanishi
imkonini berish uchun zarur. Odatda eski qurilmalar asoslari trapetsiya
shaklli ohaktosh tutashmani hosil qilgan va ular mustahkam dag‘al
ohaktoshlardan terilgan. Hozirda ko‘p holatlarda temir betonli qilinadi
16 A textbook o f construction. By Dr. B.C. Punmia. New Delhi. 2005 June. P 5. (CeastraetKm is the process of
involves mass production o f similar item* without a designated purchaser, while construction typically takes place on
product ofdeveloped countries. Construction starts with planning, design, and financing and continues until the project
is built and ready for use.Large-scak construction requires collaboration across multiple disciplines.
manaper supervises it. For the successful execution of a project, effective planning is essential. Those involved with
the design and execution o f the infrastructure m question must
consider zoning requirements, the environmental
i, inconvenience to the public caused bv construction delays and bidding, etc. The
va ular yuqoriga aylantirilgan “T” ko‘rinishida tavrli konfiguratsiyaga
ega. Eng pastki qismi yanada keng, u bevosita tuproqqa tayanadi va ular
bashmak deb nomlanadi. Asosga tayanuvchi devorlar, o‘zining
ko‘rinishiga, rejasiga ko‘ra
tasmali deb nomlanadi, ular alohida ostida
turuvchi tayanchIar bilan turadi hamda bir-biridan himoyalangan holda
qo‘yiladi va shu tufayli orolchali deb nomlanadi. Asosni qo‘yishning
oddiygina balandligi - 2 metr atrofida bo‘ladi17.
Nihoyatda katta og‘ir qurilmalarda tuproqqa yuk odatdagi
o‘lchamlardan ortsa, u holda maxsus, yanada kuchli asoslar qilinadi:
Kapital devorlar. Kapital devorlar deb, asosiy tarkibiy qismga
kiruvchi, binoni konstruksiyasini ushlab turuvchi (to‘siqdan farqli,
alohida xonani chugaralanishidan hosil qiladi). Kapital
devorlar tashqi
va ichki boiadi. Binoning tashqi devorlari binoni o‘rab turadi va uning
yo‘na!ishi bo'yicha joylanadi. Ular o‘z navbatida ko‘ndalang va
uzunasiga qilinadi (oxirgilarini shuningdek, shipsali yoki torsoviy
deyiladi). Hammadan ko‘p
hollarda kapital devorlar, hozirda ham
gishtdan tiklaydilar. G isht ilk bor qadimgi dunyoda qoilanilgan,
aw al pishirilmagan ko'rinishda, keyinchalik yanada mustahkam
pishirilgan g‘isht keng tarqalgan. XV asr Uyg'onish davridan boshlab
g‘isht asosiy qurilish ashyosi sifatida kiritiidi.
Yüklə
Dostları ilə paylaş: