M ü n d ə r I c a t

Cədvəl 2.10 

Tərəvəz məhsullarında nitratların toplanması 

Azot gübrələrinin dozası  

kq/hek 

Məhsulda nitratların miqdarı mq/kq  

(üç ildə) 

İspanaq 

Salat (kahı) 

0 

952 

993 

80 

1338 

1322 

160 

2160 

1642 

---

98 

 

Cədvəldən  görünür  ki,  hər  1  kq  azot  gübrəsinin  hesabına  ispanaqda 

7,55 mq, xaç-salatda 4,06 mq nitratlar toplanır. 

N gübrələrinin dozasının artırılmasına deyil, eləcə də istehsal olunan 

məhsulda,  C  bitaminin,  şəkər  və  digər  maddələrinin  azalmasına,  nəticədə 

onun bioloji qiymətinin düşməsinə səbəb olur.  

Tərəvəzlərdə  nitratların  toplanmasında  istifadə  olunan  gübrələrin  for-

ması və məhsulun yığılma müddəti də mühüm rol oynayır. nitratların miq-

darı bitkinin arqanlarından da asılı olaraq fərqlənir. Onlar ksilema və toxu-

malarda, vakuolları yaxşı inkişaf etmiş hüceyrələrdə və digər hissələrdə çox 

olur.  Bitkinin  bu  orqanlarda  qida  maddələri  nəql  olunur.  Belə  ki,  kökdə, 

gövdədə  və  yarpaq  pulcuqlarında  nitratlar  daha  çoxdur,  nəinki  yarpaq 

ayasında. Generativ orqanlarda nitratlar ya olmur və ya vegetativ orqanlara 

nisbətən dəfələrlə az olur.  

Azot gübrələri təbii suları çirkləndirir. Su obyektlərində N-un olması 

həm  təbii,  həm  də  antropogen  faktor  kimi  müəyyənləşdirilir.  Məsələn,  N 

gübrələrinin saxlanma, hazırlanma və tətbiq prosesində texnoloji pozuntular 

verilən  miqdarın  3-20%-ə  qədəri  su  obyektlərinə  düşür  ki,  bu  da  neqativ 

nəticələr verir.  

Nitratların  yuyulma  prosesi  çəmənliklərin  şumlanmasını  tezləşdirir, 

növbəli  əkində  dənli  və  becərilən  bitkilərin  payını  artırır,  aralıq  bitkilərin 

becərilməsini tam və ya qismən inkar edir (cədvəl 2.11.)