M ü n d ə r I c a t

Qurdların sənaye üsulu ilə çoxaldılmısının əsas prinsip və üsulları 

Sənaye  üsulu  ilə  qurdların  çoxaldılmasını  2 istiqamətə  ayırmaq  məq-

sədəuyğundur.  Birincisi  biohumusus  almaq  məqsədilə  qurdların  çoxaldıl-

ması, ikincisi - onların yenidən çoxaldılması, ana becərmə. 

Bu  vəzifələrin  müvəffəqiyyətli  həlli  üçün  kompleks  tələbatlara  riayət 

etmək və bir sıra əməliyyatlar aparmaq lazımdır. Qurdları həm açıq, həm də 

qapalı çoxaltmaq olar. Çoxsaylı qurd növlərindən çoxalma üçün ən yaxşısı 

qırmızı  hibriddir  (kommersiya  adı  «Kaliforniyalı»).  Ümumiyyətlə  intensiv 

İyumbrikulturada  3  növ  daha  çox  işlənir:  Eisenla  foetida.  Lombricus 

rubellus  və  Qırmızı  hibrid  (1947,  Heqq  Karter).  Qurdların  becərilməsində 

---

216 

 

əsas texnoloji vasitə uzunu 2 m, eni 1 m, hündürlüyü  0,40,6  m  olan  üzvi  

qidalı    kütlədən  ibarət  ləklərdir.  Bir  yatağın  sahəsi  2  m2-dir.  1  yatağa  il 

ərzində 1,0-1,2 ton üzvi kütlə tələb olunur. 1 ha faydalı torpağı tutan 1200 

yataqdan ibarət olan vermitəsərrüfat optimal hesab olunur. 

Bir yuvada qurdların optimal sıxlığı 50-100 min yaşlı və cavan qurd, 

eləcədə  içərisində  yumurta  olan  baramalar.  Müəyyən  olunub  ki,  çox  halda 

vermikulturanın  məhsuldarlığı  yataqların  məskunlaşma  sıxlığından  asılıdır. 

Əgər sıxlıq artıqdırsa, qurdların oyanıqlığı artır və stress  yaranır, yerdəyiş-

məsinə səbəb olur ki, onların çoxalmasıba mənfı təsir edir. Aşağı sixlıqda da 

qurdların məhsuldarlığı  və biohumusun çıxımı azalır. Ana qurdların çoxal-

dılmasında  standart  yataqlardan  istifadə  olunur.  Bu  zaman  sıxlıq  1  m2-də 

1,5-2,0-dən 10-12 min fərd ola bilər. Son məqsəddən asılı olaraq substratın 

məskunlaşma sıxlığı müəyyəniəşdirilir. Aydmlaşdırmaq lazımdır ki, vermin 

təsərrüfat  qurdları  çoxaldacaq,  yoxsa  biohumus  istehsal  edəcək,  ya  da  hər 

ikisini  eyni  vaxtda  edəcək.  Yataqların  sayını,  onlardakı  qurdların  sayını 

bilərək  yaş  qruplarına  görə  (təxminən,  cavan  fərdlər  -60,1%,  yaşlı  fərdlər 

21,8%,  baramalar  -19,1%-ə)  populyasiyanın  orta  tərkibinı  bilərək,  hər  bir 

konkret halda tələb olunan yemin kütləsini təyin etmək olar. 

Qurdları üzvi maddələrlə  yemləyirlər, hansı ki,  bura məişət və başqa 

tullantılar, lil, peyin, çirkab suları və s. aiddir ki, onlardan dənəvər struktııra 

yaratmaq  üçün  müxtəlif  nisbətdə  bərk  üzvi  komponentlər  -tamamlayıcılar 

əlavə olunur. Bu ağac qabığı, yarpaq (təzə xvoyadan başqa) və s. ola bilər. 

Hesabda,  təxminən  100  min  qurda  1000  kq/ha-ya  yaxın  substrat  tələb 

olunur. 

Substrat qurdlar üçün iki qat əhəmiyyət kəsb edir: birincisli о qurdlara 

yaşayış yeri kimi xidmətedir, ikincisi, bu qidadır, onların həyat fəaliyyətinin 

müəyyən  səciyyəsini  təmin  edir.  Substratın  strukturuna  və  onun  kimyəvi 

parametrlərinə xüsusi tələbatın olması təsadüfi deyil: nəmlik 70-80%; metal, 

şüşə,  daş  və  s.  kimi  cisimlərin  olunması  yolverilməzdir,  mühitin  neytral 

reaksiyası (optimal 6,8...7,2) olmalıdır, dəmir oksidləri 10 %-dən çox olma-

malıdır.