M. Z. Islomova farmatsevtika ishini tashkil qilish

Dorivor o'simliklar dorixonasi, 
odatda, yirik shaharlarda va viloyat 
markazlarida aholini dorivor o‘simliklardan tayyorlangan dori vositalarini 
damiama, qaynatma holida vrachlar retsepti bilan va retseptsiz har xil 
choylar holida, sharbatlar shaklida fitobarlarda tayyorlab aholi uchun 
foydali va nisbatan bezarar bo‘lgan dori vositalari bilan ta'minlash uchun 
tashkil qilinadi.
Bu dorixonalar retsepturasining o‘ziga xos murakkablik tomonlari 
ham mavjud, chunki ayrim yigmalar tarkibiga o‘nlab dorivor o‘simliklar 
xom ashyosi kiritiladi, shuning uchun bu yig‘malarni tayyorlash 
belgilangan tartib asosida amalga oshirilib, farmatsevtdan o‘ziga xos bilim 
va mahoratni talab etadi.
Dorivor o‘simliklardan dori vositalariga aholi ehtiyojini qondirish 
uchun ayrim hollarda farmatsevtlar va vrachlar hamkorligida dori vositasi
21

---

choy, qaynatma, damlama yoki kokteyl shaklida dorixonani o'zida alohida 
boiimlarda va fitobarlarda tashkil qilinishi ham mumkin.
Hozir Respublika SSV qoshidagi litsenziya hay’ati tomonidan 
bunday dorixona yoki bo‘limlar ochishga ruxsatnoma berilib bormoqda, 
chunki bunday dorixonalar aholi uchun foydali va ularda tayorlanadigan 
dori shakllari iqtisodiy jihatdan arzón dori shakli bo'lib, aholi ehtiyojini 
bunday dori vositalariga qondirishda muhim rol o ‘ynaydi.
Gomeopatik vositalar 
muomalasini amalga oshiruvchi dorixonalar ham 
maxsuslashtirilgan dorixonalar turkumiga kirib, ular ma’lum darajada aholini 
o‘ziga xos gomeopatik retseptlar asosida tayyotlangan dori vositalari bilan 
ta’minlashga yordam beradi. Ushbu dorixonalar iloji boricha geriatrik 
bemorlarni davolash uchun tashkil qilingan maxsus davolash va davolash- 
profilaktika muassasalari yaqinida boiishi maqsadga muvofiqdir.
Gomeopatik dorixonalarda dori vositalari, asosan, tayyor dori 
vositalari shaklida beriladi, lekin bu xildagi dorixonalarda ham 
ekstremporal holda ayrim dori vositalarini tayyorlash ishlarini yo‘lga 
qo‘yish mumkin. Hozirgi kunda alohida maqomga ega boigan 
gomeopatik dorixonalar respublikamizda tashkil etilgan emas, lekin 
ma’lum dorixonalarda alohida gomeopatiya boiim i sifatida mavjud. 
Ta’kidlash lozimki, Toshkent farmatsevtika institutining dori turlari 
texnologiyasi kafedrasida ko'plab gomeopatik dori shakllari texnologiyasi, 
ayniqsa. respublikamizda mavjud boigan xom ashyolardan asos sifatida 
foydalanib amaliyotda qoilash uchun tayyorlab qo'yilgan texnologik 
jarayonlar yaratilgan.
0 ‘quv-ishlab chiqarish dorixonalari, asosan, yosh mutaxassislami yoki 
yuqori kurs studentlarini. ishlab chiqarish yoki magistratura amaliyoti 
mashg'ulotlarini oikazish yoki farmatsevtlar malakasini oshirish uchun baza 
sifatida tashkil qilinib, shu bilan birga, aholini va DPM ni dori vositalari va 
boshqa tibbiy ashyolar bilan ta’minlab turish ishlarini amalga oshiradi.
Ushbu dorixonalarda o'quv va amaliy mashg‘ulotlami o‘tkazishga 
moijallangan qo‘shimcha xonalar bo‘lib, ular o‘quv va amaliy mashg‘ulotlar 
uchun zarur bo‘lgan asboblar, priborlar va boshqa anjomlar bilan jihozlanadi. 
0 ‘quv -kompyuter xonalari zamonaviy pedagogik texnologiyalarga oid 
masofali o‘qitishga mo‘ljallangan texnika vositalari, o‘quv adabiyotlar va 
tegishli me’yoriy hujjatlar bilan ta’minlanishi maqsadga muvofiq.
0 ‘quv-ishlab chiqarish dorixonalari ilmiy izlanishlar yoki ilmiy 
izlanishlar samarasini dorixona amaliyotiga tatbiq etishga ham moijallangan 
holda qurilib tashkil etiladi. Ular talabalami va magistrantlarni malakaviy 
bitiruv (diplom) ishlarini bajarish uchun baza boiishi ham mumkin.
22

---

Mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, dorixonalarning asosiy vazifasi 
aholini, DPM ni va boshqa tashkilotlar, maktab, bolalar bog'chalari va 
ayrim ishlab chiqarish korxonalarining tibbiy-sanitariya qismlarini dori 
vositalari, sanitariya-gigiena buyumlari, dezinfektsiya vositalari va 
bemorlarni parvarish qilishda ishlatiladigan tibbiy buyumlar bilan uzluksiz 
ravishda ta’minlab turishdan iborat.
Tibbiy buyumlar jumlasiga kasallikning oldini olish, tashhis qo‘yish 
va davolash uchun tibbiyotda qo‘llanadigan buyumlar -bog‘lash va tikish 
materiallari, shpritslar, qon va infuzion eritmalar quyishga mo'ljallangan 
sistemalar, bemorlarni parvarishlashda 
qoMlanadigan ashyolar va 
materiallar kiradi.
Dorixonalar bajargan ishlari, mulkchilik shakllari e’tiborga olingan 
holda ishlab chiqarish, ta’minlash, savdo va xo‘jalik faoliyatlari bilan 
shug‘ullanadi.
Ularning ishlab chiqarish faoliyati shundan iboratki, ular dorixonada 
vrachlar yozib bergan retsept asosida va DPM talabnomalari hamda boshqa 
tashkilotlarning buyurtmalari asosida dori vositalari tayyorlab beradilar yoki 
tayyor dori vositasini beradilar, laboratoriya-qadoqlash ishlarini bajaradilar, 
aholiga tayyorlab berilayotgan ekstemporal dori vositalari va tayyor dori 
vositalari sifatini nazorat qiladilar va tegishli tartibda ularni rasmiylashtirgan 
holda tashqi tomondan bezalishiga e’tibor beradilar.
Shuningdek, dorixonalar o‘zlariga yuklatilgan vazifalarga mos 
ravishda quyidagi funksiyalarni bajaradilar:
- tibbiyot xodimlari o'rtasida tegishli tartibda axborot berish ishlarini 
o‘tkazish, unda dorixonadagi mavjud va yangi dori vositalari to‘g ‘risida 
ma’lumot berish, birorta dori vositasi boMrnay qolganda uning o ‘rnini 
bosuvchi boshqa dori vositasini taklif qilish, bu dorilarni ishlatish tartibi, 
dozasi va saqlash qoidalari to ^ ris id a obyektiv va mukammal ravishda 
axborot ishlarini o‘tkazadilar;
- ayrim hollarda o‘zlarida vaqtincha yo‘q dori vositalarining boshqa 
dorixonalarda mavjud ekanligi aytilib, uning manzili bemorga 
tushuntirib beriladi;
- dorivor 
0
‘simliklar xom ashyosini terish, tayyorlash, saqlash ishlarini 
amalga oshiradilar, xuddi shunday ishlarga ularga biriktirilgan dorixona 
filiallarini ham jalb etadilar;
- dorixonalarda sanitariya-gigiena talablari asosida tegishli boshqaruv 
ishlarini amalga oshiradilar;