M. Z. Islomova farmatsevtika ishini tashkil qilish

N a z o r a t
q ilin gan
sa n a
T artib
n o m e r i,
sh u n ín g
o ’z i
ta h lil №
D o r i
tu rin in g
tark ib i
S h artli
b e lg is i
R e tse p t
№
N a z o r a t natijalari
D o r i
ta y y o r lo v c h ila r -
n in g fa m iliy a si.
ism i-sh a r ifi
T ek shiru v ch i- 
ning im zosi
O rg a n o ­
lep tik
fizik av iy
v a
k im y o ­
v iy
h a q iq iy -lig i
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2-j adval
Don vositalari haqiqiyligini nazorat qilish natijalarini 
_________
qayd etish daftari_____ _
Nazorat
qilingan
sana
Tartib 
nomeri, 
shuning 
o’zi tahlil 
№
Nomi
Tayyorlovchi 
zavodning 
seriya va 
analiz №
To’ldirilayotgan
shtanglasning
№
Aniqla-
nayotgan
modda
Natija
Imzolar
to’ldiruvchi tekshiruvchi
1
2
3
4
5
6
7
8
9

---

3-jadval
Donxonada qadoqlangan dorilami va sanoat korxonalarida tayyorlangan mahsulotlami organoleptik, 
fizikaviv va kimyoviy sifat nazoratini qayd etish daftari
Nazorat
qilingan
sana
Tartib
nomeri
»
shunin
g o ’zi
tahlil
№
Qadoq­
langan
seriya
№
Qadoq­
langan
dorining
nomi
Tayyorlaga
n
zavodning 
seriya №
Qadoqlovchini 
ng familiyasi, 
ismi-sharifi
Aniqlana-
digan
modda
Natija 
(qoniq- 
arli yoki 
qoniqar- 
siz)
Tekshi-
ruvchi
imzosi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
4-jadval
Tozalangan suv sifatini nazorat qilish natijalarini qayd etish daftari
Namun
a
olingan
sana
Nazora 
t qilin­
gan 
sana
Tartib 
nomeri, 
shuning 
o’zi tahlil 
№
Ballon
yoki
byuretk
a
№
Yot aralashmalami tekshirish natijalari
Qoniqar 
-li yoki 
qoniqar- 
siz
Tekshiru
v-chining
imzosi
Xlo-
rid
ioni
Sul­
fat
ioni
Kal-
tsiy
ioni
Amm
o-niy
ioni
qaytaruvch 
i moddalar
Uglerod
angidrid
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

---

Byuretkalar qurilmasidagi eritmalar haqiqiyligini tekshirish natijalarini 
qayd etish daftari
5-jadval
Sana
Tajrtib №
Byuretkalar 
da 
gi eritmalar nomi
natriy bromidning 
20 % li eritmasi
natriy
benzoatning 
10% 
li eritmasi
vodorod 
xloridning 10% 
li eritmasi
natriy karbonatning 
5
%
li eritmasi
valeriana
damlamasi
Tekshiruvchining imzosi
i
2
3
4
5
6
7
8

---

6-bob. DORIXONADA G‘AMLAMALAR BO‘LIMI ISHINI
TASHKIL QILISH.
LABORATORIYA VA QADOQLASH ISHLARINI HISOBGA
OLISH
6.1. G‘amlamalar bodimining asosiy vazifalari va funksiyalari
G‘amlamalar 
bo‘limining 
asosiy 
vazifalari 
dorixonaga 
ta’minotchilardan keltirilgan dori vositalari va boshqa tibbiy buyumlami 
qabul qilib olish, saqlash, ularni boshqa bodimlarga, davolash-profilaktika 
muassasalari (DPM)ga, tashkilotlarga, shaxobchalariga tarqatish hamda 
laboratoriya va qadoqlash ishlarini amalga oshirishdan iborat.
G ‘amlamalar bodimining zimmasiga quyidagi vazifalar yuklanadi:
- dorixonaning 
dori vositalari, 
tibbiyot 
buyumlarining 
kerakli 
assortimenti bilan taminlanib turishini 
kuzatib borish, tovar 
g’amlamalarining to‘g‘ri saqlanishini tashkil etish;
- zaruriy tovarlar uchun buyurtma talabnomalar tuzib, o‘z vaqtida 
dorixona omboriga yuborish;
- ta’minotchilardan kelgan buyumlarni qabul qilib olish;
- bodimdagi tovarlarning harakati to‘grisida hisobot tuzib borish;
- retseptsiz savdo bodimiga tegishli tovarlarni berish;
- assistentlar xonasidagi shtanglaslami dori vositalari bilan toddirib 
turish;
- dorixonaga biriktirilgan DPMga, dorixona shaxobchalariga tovarlarni 
tarqatish;
- tarqatilgan tovarlar uchun yukxati va boshqa tegishli xujjatlarni 
rasmiylashtirish.
6.2. G‘amlamalar bodimi xodimlari orasida shtatlar va vazifalarning
taqsimlanishi
G'amlamalar bodimida farmatsevt va qadoqlovchilar xizmat qilib, 
ular bevosita bodim mudiri va muovinlariga bo’ysunadilar.
- Bodimda farmatsevt-texnologning vazifalari quyidagilardan iborat:
- bodimdagi 
laboratoriya 
ishlarini 
olib 
borish, 
jumladan, 
konsentrlangan eritmalar, yarim fabrikatlar, dorixonada va tez-tez uchrab 
turadigan retseptlar bo’yicha oldindan dorilar tayyorlash;
84

---

- qadoqlovchilar 
o‘rtasida 
ishlarni 
taqsimlab, 
qadoqlangan
mahsulotlarni qabul qilish;
- tovarlar saqlash xonalarida Davlat farmakopeyasi va amalda 
tasdiqlangan yo‘riqnomalarning talablariga muvofiq to‘g‘ri saqlanishini 
ta’minlash;
-shtanglaslarni dori vositalari bilan to’ldirib turish;
- biriktirilgan DPM va dorixona bo’limlaridan tushgan talabnomalar 
asosida tovarlar to‘plash;
- dori vositalari va boshqa tibbiy buyumlarga buyurtma tuzishda 
qatnashish, vaqtinchalik yo‘q bo‘lgan dori vositalariga buyurtma tuzishda 
qatnashish, vaqtinchalik savdoda bo‘lmagan va yangi qabul qilingan dori 
vositalarining hisobini olib borish;
- dorixonaga olib kelingan tovarlarni qabul qilishda qatnashib, ularni 
saqlanish joylari bo‘yicha joylashtirishni tashkil qilish;
- bo’limda farmatsevtik tartib va sanitariya me’yor va qoidalariga
rioya qilishni nazorat qilib turish.
Qadoqlovchilar esa quyidagi vazifalarni bajaradilar:
- dori vositalarini qadoqlash;
- tovarlarni qabul qilishda va bo‘limlarga tarqatishda qatnashish;
- tarozilardan, qadoqlash uskunalaridan to‘g ‘ri foydalanib, ularning 
ozoda saqlanishini ta’minlash;
farmatsevt va farmatsevt assistentlarning ishlab chiqarishga doir 
ko‘rsatmalarini bajarish.
Qadoqlovchi bajarilgan ishning sifati va ish joyining sanitariya holati 
uchun javobgar hisoblanadi.
G’amlamalar bo’limi dorixona omborxonasidan tovarlarni olish uchun 
buyurtma-talabnoma yozadi. U 2 nusxada omborxonaning tegishli bo’Iimlari 
uchun rasmiylashtiriladi. Tarkibida zaharli, giyohvandlik vositalari va etil 
spirti bo’lgan dori preparatlari uchun alohida buyurtma talabnomalar har 
oyda reja asosida dorixona omborxonasida, ayrim hollarda rejadan tashqari 
shoshilinch tarzda ham tuziladi.
Tovarlarni 
g’amlamalar 
bo’limidan 
dorixonaning 
boshqa 
bo’limlariga va shaxobchalariga talabnoma yuk xatiga muvofiq beriladi. 
Talabnoma yuk-xati 3 nusxada to’ldiriladi. Uning birinchi nusxasi tovarlar 
hisobotiga kiritilib, ikkinchisi tovarlarni qabul qilgan xodimga beriladi, 
uchinchi nusxasi esa ularni tarqatgan moddiy javobgar shaxsda qoladi.
G’amlamalar bo’limida quyidagi xonalar bo’ladi:
- tovarlarni qabul qilish xonasi;
85

---

- tayyor dori vositalari, issiqqa chidamsiz - termolabil dori vositalari, 
mineral suvlar, har xil idishlar, dori vositalarini tayyorlash, ularni 
rasmiylashtirish va berishda kerak boiadigan yordamchi materiallar, 
dorivor o'simliklar hamda bog‘lov materiallari saqlanadigan xonalar.
Ayrim dorixonalarning g‘amlamalar bolimida laboratoriya va 
qadoqlash ishlarini bajarish uchun alohida xona bolib, unda konsentratlar, 
yarim fabrikatlar tayyorlash va qadoqlash ishlari bajariladi. Ularni bajarish 
uchun esa har xil kichik mexanizatsiya vositalaridan foydalaniladi.
G‘amlamalar bolimidagi dori vositalari Davlat farmakopeyasi 
talablariga muvofiq saqlanadi. Dori vositalarini saqlash qoida va 
shartlariga aniq rioya qilinsa, ularning buzilish hollarini oldi olinadi. Dori 
vositalarini saqlashda ularning toksikologik xossalari, farmakologik 
guruhlari, qollanish usullari, agregat holatlari, yaroqlilik muddati 
ta’sirchanligiga ko‘ra guruhlarga bolinadi.
Yorug‘likka sezgir preparatlar to‘q zarg‘aldoq rangli shisha 
idishlarda, ba’zida yorug‘lik o‘tkazmaydigan qora qog'oz yopishtirilgan 
shtanglaslarda saqlanadi.
Namlikka sezgir preparatlar quruq joylarda saqlanadi.
Rezina buyumlari salqin xonalarda, qorong‘i shkaflarda va 
tokchalarda saqlanadi. Ular saqlanadigan xonalar va shkaflardagi namlik 
60% dan kam bolmasligi kerak. Uning uchun karbon kislotasining 
eritmasi va rezina buyumlari elastikligini saqlash maqsadida ammoniy 
karbonat yoki xlorid ochiq idishlarda qo‘yiladi.
B oglov materiallari quruq yorug‘ xonalarda alohida shkaf 
tortmalarida saqlanadi. Ularni saqlashda texnika xavfsizligi qoidalariga 
rioya qilish talab qilinadi.
Giyohvandlik, zaharli 
dori 
vositalari, 
psixotrop 
moddalar,
prekursorlar, etil spirti alohida shart-sharoitlarga rioya qilingan holda 
saqlanadi. Bu dori vositalari saqlanadigan xonalar yoruglik yoki tovush 
signalizatsiyasi bilan ta’minlanadi.
Giyohvandlik 
vositalari, 
psixotrop 
moddalar, 
prekursorlar
saqlanadigan seyflarning ikkitadan kaliti boiishi lozim. Ularning biri 
javobgar shaxsda, ikkinchisi esa mudirda bo‘ladi. Giyohvand dori 
vositalari saqlanadigan seyflarda ularni olchash uchun qo‘l tarozilari, dori 
vositalarini tayyorlash uchun xovoncha, silindr, voronka boiishi shart.
Prekursorlar saqlanadigan xonalarda tabiiy ventilyatsiya boiishi 
lozim.
Prekursorlar saqlanganda chang bilan ifloslanmaslik va boshqa 
choralarni ko'rish kerak, aks holda portlash hodisasi ro‘y berishi mumkin.
86

---

Etil spirti alanga oluvchi preparatlar qatoriga kirgani uchun, uni og‘zi 
mahkam yopiladigan idishlarda yorug‘likdan himoya qilingan holda, 
salqin joylarda, alohida xonalarda saqlanishi kerak.
Smena tugagach, yuqorida qayd etilgan moddalar saqlanadigan 
xonalar yopilib, muhrlanadi yoki plombalanadi.
G ‘amlamalar bo‘limida bajarilgan laboratoriya va qadoqlash ishlari 
“Laboratoriya va qadoqlash ishlarini hisobga olish daftari”da qayd etiladi. 
Bu daftarda laboratoriya ishi uchun berilgan dori vositalarining nomi, 
o‘lchov birligi, miqdori, bahosi, umumiy narxi bilan birgalikda tayyorlab, 
qadoqlab topshirilgan mahsulotlarning seriyasi, oichov birligi, nomi, 
miqdori, bahosi, umumiy narxi, xom ashyo va tayyor mahsulotlarning 
narxlari orasidagi farqlar aks ettiriladi hamda ishni bajarib, sifatini 
tekshirib, qabul qilib olgan shaxslaming imzolari qo‘yiladi.
Dorixonalarda xodimlarning ish faoliyatini engillashtirish uchun 
oldindan konsentratlar, yarim fabrikatlar tayyorlanadi:
50% li glyukoza, 20% li natriy bromid, 20% li magniy sulfat, 10% li 
kaliy yodid, dimedrolning 1% li, bor kislotasi 2% li, 60% li natriy tiosulfat, 
natriy xlorid 0,9% li eritmalari va hokazo.
Tayyor dori vositalari boiim i har xil sektsiyali shkaflar, stollar va 
peshtaxtalar bilan jihozlanadi, undan tashqari termolabil dori vositalari 
uchun muzlatkichlar, 
zaharli, 
giyohvandlik vositalari uchun esa 
qulflanadigan ternir seyflar boiadi. Boiim ni mudir va uning o‘rinbosarlari 
- oliy ma’lumotli farmatsevtlar boshqaradi.
Dorixonadagi dori vositalarini va boshqa tibbiy buyumlarni retseptsiz 
beradigan boiim ham kutish zaliga joylashtiriladi. U har xil to‘siqlar bilan 
ajratilgan boiadi. Retseptsiz savdo boiim ini esa o’rta maxsus ma’lumotli 
farmatsevt - assistent boshqarishi mumkin. Bu bo‘limning vazifasi aholiga 
vrach retseptisiz berishga ruxsat etilgan dori vositalari, gigiena buyumlari 
hamda boshqa tibbiyotda va bemorlar parvarishida ishlatiladigan buyumlar 
bilan savdo qilishdan iborat.