113
8-MAVZU: OILAVIY NIZOLAR. AGRESSIYA. GAZLAYTING. AB’YUS.
ZO‘ROVONLIK VA UNING OILA TINCHLIGIGA SALBIY TA’SIRI.
“HIMOYA DAFTARI”.
Reja
:
1. Oilaviy nizolar.
2. Agressiya. Gazlayting. Ab’yus. Zo‘rovonlik va
uning oila
tinchligiga salbiy ta’siri.
3. “Himoya daftari nima?”
Tayanch iboralar:
Oila,
agressiya, gazlayting, ab’yus, zo‘rovonlik,
himoya daftari, huquqiy himoya.
Oilada yuzaga kelish ehtimoli bo‘lgan nizo-janjallarning sabablarini
aniqlash va ularning oldini olish masalalarini ijobiy hal qilish uchun
birinchi
navbatda ularning kimlar o‘rtasida yuz berayotganligini farqlab olish
maqsadga muvofiqdir.
Oilaviy nizolarda kimlar ishtirok etishiga ko‘ra, ularni quyidagicha
asosiy turlarga ajratish mumkin:
•
er-xotin o‘rtasidagi nizolar;
• qaynona-kelin o‘rtasidagi nizolar;
• qaynona-kuyov o‘rtasidagi nizolar;
• ovsinlar o‘rtasidagi nizolar;
• ota-onalar va farzandlar o‘rtasidagi nizolar.
114
Albatta, bu ro‘yxatni yanada davom ettiraverish mumkin, lekin
hozircha
shu yuqorida keltirilganlar bilangina kifoyalanib, oilaviy hayotda ro‘y berish
ehtimoli nisbatan yuqori bo‘lgan nizolarning eng muhimi bo‘lmish er-xotin
o‘rtasidagi nizolarning ayrim xususiyatlarini ko‘rib chiqish maqsadga
muvofiqdir. Oilaviy nizolarning eng xarakterlilaridan biri bu er va xotin
o‘rtasidagi nizolardir. Xo‘sh, eng ezgu niyatlar bilan bir-birlarini sevib oila
qurgan yoshlar nega oila qurishgandan keyin ularning o‘zaro munosabatlarida
nizo-janjallar ro‘y beradi? Ular nima uchun urushadilar? Umuman, er-xotinlik
hayotida nizolarsiz, urush-janjallarsiz ham yashasa bo‘ladimi? Bu kabi
savollarni yana ko‘p davom ettirish mumkin.
Xalqimizda bir gap bor: oshsiz uy bo‘lishi mumkin, lekin nizosiz uy
bo‘lmaydi. Faqat nizoning nizodan farqi bor. Bu haqda quyida batafsil to‘xtalib
o‘tamiz. Haqiqatdan ham, ilk bolalikdanoq ko‘plab
ertaklar eshitib, keyinchalik
o‘zlari ham ularni turli kitoblardan o‘qib o‘sgan yoshlar o‘zlarining bo‘lajak
oilaviy hayotlarini adekvat tasavvur eta olishlari mushkul.
Bundan tashqari aksariyat muvaffaqiyatli oilalarda tarbiya topgan yigit-
qizlar o‘z ota-onasi oilasini, ularning turmush tarzini, bir-birlariga nisbatan
bo‘lgan o‘zaro munosabatlarini va qator shu kabilarni o‘zlarining bo‘lajak
oilaviy hayotlari uchun ideal deb olishadi hamda ular ham oila
qurishganlaridan so‘ng o‘g‘il bolalar xuddi o‘z otasidek va qizlarimiz o‘z
onalaridek “ota”, ”ona”, “er”, “xotin” bo‘lishni orzu qilishadi. Chunki ular o‘z
ota-onalari misolida, bir-birlariga nisbatan salbiy munosabatda bo‘luvchi, bir-
birlari bilan nizolashib turuvchi er-xotinlarni ko‘rmaganlar. Mabodo bunday
vaziyatlar va nizolar yuzaga kelib qolgudek bo‘lsa ham, ularning ota-onalari
bu holatni farzandlariga sezdirmaslikka harakat qiladilar. Bundan tashqari
ommaviy axborot vositalari orqali namunaviy ahil, baxtli oilalar haqida berib
boriladigan ko‘rsatuvlarda ham aksariyat hollarda er-xotinlik munosabatlarini
bir yoqlama, faqat yaxshi tomondan ko‘rsatish an’analari mavjud. Bularning
hammasi yoshlarda oilaviy hayot haqida bir yoqlama
ijobiy tasavvurlarning
shakllanishiga asos bo‘ladi.
