www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Ümumi psixologiya.
Psixologiya
85
85
85
85
85
85
85
85
85
GeniĢlənməsinə
görə
Diskursiv
Ġntuitiv
Yeniliyinə görə
Reproduktiv
Produktiv
ġəkil
15
Təfəkkürün əsas növləri
unutmaq olmaz ki, təsəvvür və anlayıĢlar nəinki bir-biri ilə
bağlıdır, həmçinin bir-birindən fərqlidir, vahid təfəkkür
daxilində bir tərəfdən əyani, digər tərəfdən abstrakt – nəzəri
təfəkkürü fərqləndirirlər.
Nəzəri və obrazlı təfəkkür idrakın müxtəlif pillələri
kimi vahid prosesin müxtəlif tərəflərdir və eyni adekvat
üsullarla obyektiv reallığın dərkinə yönəlib. Mücərrəd
təfəkkürün anlayıĢları ümumini inikas etdirir. Lakin ümumi
xüsusi və təkcənin elementlərindən xali deyil. Təkcə obrazda
əks olunur. Obraz təfəkkürün həm aĢağı, həm də yuxarı
pilləsində təkcənin inikasıdır. Əyani –obrazlı təfəkkür və
nəzəri-mücərrəd təfəkkür təkcə iki səviyyə deyil, vahid
təfəkkürün iki növü və ya iki aspektidir, təkcə anlayıĢ deyil,
həm də obraz ən yüksək təfəkkür səviyyəsində fəaliyyət
göstərir.
Obrazın fikri zənginləĢdirdiyini hər hansı metaforanın
misalında görmək olar. Hər hansı metafora ümumi fikri ifadə
edir, metaforanın anlanılması obrazlı formada onun ümumi
anlam məzmununun aydınlaĢdırılmasını tələb edir. Metaforik
ifadələri iĢlədərkən elə obrazları axtarıb tapmaq tələb olunur
ki, bu obraz ümumi fikri adekvat ifadə edə bilsin.
Nəzəri obrazlar ya hafizədən əldə edilir, ya da təxəy-
