MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

173 

173 

173 

173 

173 

173 

173 

173 

173 

V 16.5. Xarakterin formalaĢmasının Ģərtləri 

 

        Ġnsanın  xarakteri  adətən  sosial  amillərin  təsiri 

altında  formalaĢır.  Xarakterin  formalaĢması  problemini 

nəzərdən  keçirərkən  onun  eyni  zamanda  həm  sabit,  həm  də 

dəyiĢkən  olması  prinsipini  tətbiq  etmək  lazımdır.  Bundan 

baĢqa,  Ģəxsiyyətin  ən  vacib  xüsusiyyətlərindən    biri  olan 

xarakter – ictimai tarixi bir  kateqoriyadır, ona görə də insanın 

xarakterinin  formalaĢmasından  danıĢarkən  həmiĢə  sosial 

Ģərtlərin təsirini nəzərdə tutmaq lazımdır. Ġnsanın xarakterinin 

formalaĢmasına sosial mühitin təsiri hər Ģeydən əvvəl müxtəlif 

ictimai formasiyalarda tipik xarakterlərin müqayisəsi ilə sübut 

edilir.  Kiçik  qrupların  psixologiyası  onun  üzvlərinin 

xarakterlərinin 

formalaĢmasında 

böyük 

rol 

oynayır.             

Xarakterin  formalaĢmasına    eyni  zamanda  bioloji  Ģərtlər  də 

təsir  edir.  Ancaq,  xarakterin  formalaĢmasına  irsi  təsirin 

əhəmiyyətli  roluna  isnad  edərkən  çox    ehtiyatlı  olmaq 

lazımdır.  A.N.Leontyevin  sözlərilə  desək,  bioloji  irsilik 

əhəmiyyətsiz  sayılmır,  ancaq  mənimsəmə  prosesi  ilə 

müqayisədə o asılı vəziyyətdə olur. 

        Xarakterin  əlamətlərində    cinsi    və  psixi  fərqlərin  prob-

leminin həlli üçün bir çox tədqiqatlar  aparılmıĢ, hətta kiĢilik-

qadınlığın  müəyyənləĢdirilməsi  üçün xüsusi testlər də iĢlənib 

hazırlanmıĢdır.  ġəxsiyyətin  xüsusiyyətlərində  cinsi    fərqlər 

ortaya  çıxıb.  Məsələn,  kiĢilər  daha  özünə  güvənən,  aqressiv, 

inadkar və cəsarətlidirlər, xasiyyət, danıĢıq və hisslərində daha 

çox    kobuddurlar.  Qadınlar  isə  daha  çox  həssas,  utancaq, 

xeyirxah və emosionaldırlar. 

        Xarakterin  formalaĢmasının  bioloji  Ģərtlərindən  danı-

Ģarkən  fiziki  tərbiyənin  böyük  əhəmiyyətini  qeyd  etmək 

lazımdır. 

Ġdmançıların 

xarakterində 

iradəlilik 

xüsusiyyətlərinin  tərbiyəsinə  həsr  olunmuĢ  bir  çox  əsərlər 

mövcuddur.  Daha  ümumiləĢdirilmiĢ  formada  bu  problem 

---