MahirəNərimanqızı

Özünütərbiyə və onun motivləri. Özünütərbiyə insanın 

Ģüurlu olaraq qarĢısına qoyduğu məqsədə, ideal və inamlarına 

müvafiq  Ģəkildə  öz  Ģəxsiyyətində  dəyiĢikliklər  etməyə 

yönəlmiĢ  fəaliyyətindən  ibarətdir.  Özünütərbiyənin  həyata 

keçməsi  üçün  Ģəxsiyyətin  və  onun  özünü  dərk  etməsinin 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

289 

289 

289 

289 

289 

289 

289 

289 

289 

müəyyən 

inkĢaf 

səviyyəsinin, 

özünün 

hərəkətlərini 

baĢqalarının hərəkətləri ilə müqayisə zamanı təhlildən istifadə 

edə  bilmək  qabiliyyətinin,  eləcə  də  daim  özünütək-

minləĢdirmək ustanovkasının olması tələb edilir.  

ġəxsiyyətin  özünütəkminləĢdirməsi  onun  cəmiyyətdəki 

həyati tələbatları və fəaliyyəti ilə, inkiĢafı ilə Ģərtlənir. Ġnsanın 

yaĢadığı  ictimai  Ģərait,  aldığı  təlim  və  tərbiyə  onun 

özünütərbiyəsində həlledici rol oynayır.  

Ġctimai  həyatı,  eləcə  də  onu  əhatə  edən  mühitin 

tələblərini, öz qüvvə və imkanlarını aydın dərk etmək əsasında 

insanın  öz  həyatını  daha  münasib  əsaslar  üzrə  qurmaq  üçün 

arzu etdiyi keyfiyyətləri özündə inkiĢaf etdirməsi və ya malik 

olduğu Ģəxsi keyfiyyətləri dəyiĢdirməkdən ötrü özünə Ģüurlu, 

planlı, məqsədəuyğun və müntəzəm surətdə təsir etməsi, rəftar 

və 

davranıĢını 

təkminləĢdirmək 

qayğısına 

qalması 

özünütərbiyə adlanır.  

Həyati  faktlar  özünütərbiyənin  geniĢ  imkanlara  malik 

olduğunu  bir  daha  təsdiq  edir.  Bir  çox  görkəmli  adamlar 

uĢaqlıqdan pis təlim-tərbiyə almalarına, onların Ģəxsiyyətində 

bir  sıra  qüsurların  olmasına  baxmayaraq  gənclik  və  sonrakı 

dövrdə özünütərbiyənin köməyi ilə öz Ģəxsiyyətlərinin yüksək 

inkiĢaf 

mərhələsinə 

yüksələ 

bilmiĢ, 

davranıĢ 

və 

fəaliyyətlərindəki qüsurları, aradan qaldıra bilmiĢlər. Məsələn, 

görkəmli  rus  yazıçısı  L.N.Tolstoyun özünün etirafına  görə o, 

uĢaqlıq və ilk gənclik dövründə öz xarakterində, davranıĢında 

olan qüsurları, o cümlədən tənbəllik, lovğalıq, Ģöhrətpərəstlik 

və s. kimi mənfi cəhətləri aydın Ģəkildə görə bilmiĢ və həmin 

qüsurlara  qarĢı  ciddi  döyüĢ  elan  etmiĢdir.  Bütün  həyatı  boyu 

özündə  əməksevərlik,  humanizm,  düzgünlük,  cəsarətlilik 

keyfiyyətləri tərbiyə etmiĢdir.  

Həyatdan özünütərbiyənin mahiyyətini açan yüzlərcə bu 

cür  faktlar  gətirmək  mümkündür.  Bunların  hamısından  bir 

ümumi  cəhət  aydın  olur  ki,  insanın  özünü,  öz  hərəkətlərini 

idarə  etməsində  özünütərbiyə  əvəzolunmaz  əhəmiyyətə 

---