MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

291 

291 

291 

291 

291 

291 

291 

291 

291 

motivini 

aĢkara 

çıxarmıĢdır. 

Adətən, 

aĢağıdakılar 

özünütərbiyənin  motivi  kimi  özünü  göstərə  bilər:  1)  cəmiy-

yətin  əxlaqi  tələbləri,  2)  kollektivin,  yoldaĢlarının  hörmətini 

qazanmaq iddiası, 3) yarıĢ, 4) tənqid və özünütənqid, 5) iĢdəki 

çətinliklər, 

6) 

ətrafdakıların 

nümunəsi, 

7) 

maddi 

həvəsləndirmə və s.  

Fəaliyyətin  baĢqa  sahələrində  olduğu  kimi,  özünü-

tərbiyənin  motivlərini  də  xarici  və  daxili  olmaqla  iki  yerə 

bölmək olar.  

Xarici  motivlərə  birinci  növbədə  cəmiyyətin  əxlaqi 

tələblərini, onun iqtisadi-siyasi həyat Ģəraitini aid etmək olar. 

Bununla  yanaĢı  olaraq  ətrafdakıların  nümunəsi,  maddi 

həvəsləndirmə,  tənqid  və  s.  də  xarici  motiv  kimi  özünü 

göstərə  bilər.  Əgər  xarici  amillər  insan  tərəfindən  dərindən 

dərk  edilir  və  onun  Ģəxsi  marağı,  arzu  və  istəkləri  ilə  uyğun 

gəlirsə, həmin amillər insanı öz üzərində iĢləməyə, o tələblərə 

layiqincə cavab vermək üçün hazırlaĢmağa vadar edir, deməli, 

özünütərbiyənin motivinə çevrilir.  

Özünütərbiyənin daxili motivlərinə isə, insanların maddi 

və  mənəvi  tələbatları,  müxtəlif  həyati  yönəliĢliklərini  ifadə 

edən etiqadları və s. daxildir.  

Özünütərbiyənin  ən  ali  motivi  idealdır.  Ġnsanın  qəbul 

etdiyi  ideal  həmiĢə  onu  müəyyən  sahədə  özünütərbiyəyə,  öz 

idealarında  olan  keyfiyyətlərə  yiyələnmək  üçün  cəhd 

göstərməyə yönəldir.  

Qeyd etmək lazımdır ki, özünütərbiyə həmiĢə yalnız bir 

motivin təsiri ilə həyata keçmir. Adətən, özünütərbiyə bir neçə 

motivin təsiri ilə baĢ verir. Lakin bu motivlərin biri aparıcı rol 

oynayır.  

Özünütərbiyənin  motivlərini  bilmək  həm  tərbiyəçilər, 

həm  də  özünütərbiyə  ilə  məĢğul  olan  yeniyetmə  və  gənclər 

üçün  çox  əhəmiyyətlidir.  Çünki  həmin  motivlərin  bir  qismi 

daha  təsirli,  davamlı  olduğu  halda,  qalanları  az  təsirli,  keçici 

ola  bilər.  Özünütərbiyə  üçün  daha  təsirli  və  davamlı,  uzun 

---