MahirəNərimanqızı

Gənc  nəslin  tərbiyəsində  ailənin  rolu.  UĢağın  münasibətlərdə 

olduğu  ilk  qrup  ailədir.  UĢaq  ilk  növbədə  ailədə  tərbiyə  alır.  Onun 

sonrakı taleyi, həyatda tutacağı mövqe həmin tərbiyədən çox asılıdır.  

Ailə  tərbiyəsi  məsələsi  ta  qədim  zamanlardan  Ģəxsiyyətin 

formalaĢmasında əsas vasitə olmuĢdur. Azərbaycanın görkəmli Ģairi və 

mütəfəkkiri  Nizami  Gəncəvi  ailəni  uĢağın  ilk  tanıĢ  olduğu  ictimai 

mühit adlandırmıĢdır. Nizamiyə görə uĢaqların həyatda düzgün mövqe 

tutması üçün ailə tərbiyəsi əsas olmalıdır. 

UĢaqlara ictimai borcu Ģüurlu mənimsətmək, ictimai mənafeyin 

pozulmasına qarĢı mübariz, ədalətli, əməksevər ruhda  həyata vermək 

valideynin vətəndaĢlıq borcuna sadiq qalması ilə Ģərtlənir, onun özünün 

cəmiyyətə münasibətini, cəmiyyətdə tutduğu mövqeyi müəyyənləĢdirir. 

Məhz ailə uĢaq Ģəxsiyyətinin formalaĢmasının ilk məktəbi olur. 

Böyüklərlə  ünsiyyət  prosesində  uĢaq  tam  bir  əxlaqi  sərvət  və  ideallar 

sistemini  mənimsəyir.  Bütün  bunların  formalaĢmasında  böyüklərin 

Ģəxsiyyətinin  –xüsusiyyətləri,  ailə  üzvlərinin  qarĢılıqlı  münasibəti 

əsaslı  rol  oynayır.  BaĢqa  sözlə,  uĢağın  tərbiyəsi,  onun  Ģəxsiyyətinin 

inkiĢafı  valideynlərinin  Ģəxsiyyətinin  necə  formalaĢmasından  çox 

asılıdır. Bir cəhəti də qeyd etmək lazımdır ki, sən valideynlərin üçün nə 

etmisənsə,  övladlarından  da  onu  gözləməlisən.  Çünki  onun 

Ģəxsiyyətinin  formalaĢmasında  sənin  münasibətlərin  öz  əksini  tapır. 

BaĢqa sözlə, uĢaq öz valideynini bir nümunə kimi qavrayır, onun bütün 

münasibətlər sistemini mənimsəyir və öz davranıĢına daxil edir. Burada 

görkəmli  psixoloq  L.S.Vıqotskinin  bir  fikrini  xatırlamaq  yerinə 

düĢərdi.  L.S.Vıqotski  göstərir  ki,  uĢağın  gerçəkliyə  münasibəti  lap 

əvvəldən  sosial  münasibət  xarakteri  daĢıyır.  UĢaq  artıq  körpəlik 

dövründən  böyüklərdən  özünün  ətraf  mühitlə  əlaqəsi  üçün  vasitəçi 

kimi  istifadə  etməyə  baĢlayır.  Bu  prosesdə  o,  dilə  yiyələnir.  Ailənin 

yaĢlı üzvləri əĢyaların simvolik iĢarələri barədə uĢağa biliklər verməklə 

həmin  əĢyalara  və  hadisələrə  qarĢı  öz  münasibətlərini  də  çatdırırlar. 

Beləliklə, tədricən uĢaqda bilik, münasibət və təəssürat sistemi yaranır 

---