www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 36
36
artması kimi.
Duyğuların qarĢılıqlı təsiri və sensibilizasiya. Duyğuların intensivliyi təkcə qıcıqlandırıcının qüvvəsindən və
adaptasiya səviyyəsindən asılı deyil, eyni zamanda həmin
vaxta baĢqa qıcıqlandırıcıların hiss üzvlərinə olan
təsirlərindən də asılıdır. BaĢqa hiss üzvlərinin qıcıqlanması
nəticəsndə digər analizatorun həssaslığının dəyiĢməsinə
duyğuların qarĢılıqlı təsiri deyilir . Ümumiyyətlə, bizim
analizatorlar sistemimiz az və çox dərəcədə bir-birinə təsir
edir, bir vəziyyətdə həssaslığın aĢağı düĢməsinə, baĢqa
vəziyyətdə həssaslığın artmasına səbəb olur. Məsələn,
müəyyən olunmuĢdur ki, eĢitmə qıcıqlanmasının təsiri altında
görmə analizatorlarının həssaslığı dəyiĢir. Eyni zamanda gözə
iĢığın təsiri səslərin daha gur eĢidilməsnə səbəb olur.
Analizatorun qarĢılıqlı təsiri ilə yanaĢı mümarisələr də
həssaslığın artmasına səbəb olur.
Analizatorların qarşılıqlı təsiri və mümarisələr nəticəsində həssaslığın artmasına sensibilizasiya deyilir .
Sinesteziya . Duyğu ilə bağlı bu qanun daha
az ümumiliyə malikdir. Bu hadisə ən çox özünü rəngli eĢitmə
deyilən xüsusiyyətə malik insanlarda göstərir. Rus bəstəkarı
A.N.Skryabin musiqiyə qulaq asarkən onun gözü qarĢısında
rəng çalarları yaranır, rəng duyğusu əmələ gəlirmiĢ.
Duyğularımızda sinesteziyanın olmasını dilimizdə olan,
«yumĢaq səs», «soyuq rəng» kimi ifadələrdə də görə bilərək.
Ardıcıl surətlər . Həyati faktlardan aydın gördüyümüz
kimi, duyğular qıcıqlandırıcıların təsiri kəsildikdən sonra
dərhal yox olub getmir. Həmin qıcıqlandırıcıları bu və ya
digər səviyyədə hələ də duymaqda davam edirik, baĢqa sözlə
onların surəti bizim tərəfimizdən hələ də duyulur. Bu hadisə
elmdə
