www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 46
46
yatarkən ana otaqda, küçədə olan səslərə heç bir reaksiya
vermədiyi halda, uĢağın yatdığı tərəfdən gələn kiçik bir səsə
dərhal oyanır. Bu qavrayıĢla Ģəxsiyyətin yönəliĢliyinin
iĢtirakı, appersepsiya hadisəsi ilə bağlıdır.
IV. 9.3. QavrayıĢın təsnifi və növləri: QavrayıĢ bir neçə nöqteyi-nəzərdən təsnif olunur.
1. QavrayıĢ prosesində hansı analizatorun üstün rol
oynamasına görə;
2. Qavranılan obyektin, baĢqa sözlə materiyanın
mövcudluq formasına görə;
3. QarĢıda məqsədin olub-olmamasına görə.
Birinci bölgü onunla əlaqədardır ki, bəzən qavrayıĢ
prosesində hansısa bir analizator daha üstün Ģəkildə iĢtirak
edir. Nəticədə duyğularda olduğu kimi qavrayıĢın görmə,
eĢitmə, lamisə, kinestezik, iybilmə və dadbilmə kimi sadə
növləri əmələ gəlir. Belə bir cəhəti qeyd etmək lazımdır ki, bu
növlərə təmiz halda çox az-az rast gəlmək olur. Adətən
qavrayıĢ prosesində müxtəlif duyğular birləĢir, birlikdə iĢtirak
edir və mürəkkəb qavrayıĢı yaradır. Məsələn, Ģagird mətni
oxuyarkən onun qavrayıĢında görmə, eĢitmə, kinestezik
duyğular birlikdə iĢtirak edir. Daha doğrusu qavrayıĢın bu
növlərində duyğudan fərqli olaraq bir deyil, bir neçə
analizator iĢtirak edir.
Ġkinci növ təsnifat isə, qavranılan obyektin, materiyanın
mövcudluq formasına görə aparılır. Bu baxımdan qavrayıĢın
məkan, zaman və hərəkət kimi mürəkkəb növləri mövcuddur.
www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 47
47
47
47
47
47
47
47
47
