MahirəNərimanqızı
Yüklə 6,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
- Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 42 42 O, həyat fəaliyyəti prosesində lamisə və hərəkət duyğularının görmə duyğusuna qoĢulması nəticəsində formalaĢır. Belə bir fakta diqqət yetirək. Kliniki müĢahidələr göstərir ki, kantuziya nəticəsində beyni zədələnmiĢ xəstədə göz almacıqlarının tam hərəkətsizliyi əmələ gəldikdə, o ətrafda olan hər Ģeyi iĢıq seli kimi duyur. Predmetləri qavraya bilmir. Lakin müəyyən müalicə aldıqdan sonra göz almacıqlarının hərəkəti bərpa olunur. Ancaq bundan sonra predmetləri qavraya bilir. Bu fakt onu göstərir ki, cisimlərin qavranılmasında görmə duyğusu ilə yanaĢı hərəkət duyğusunun da iĢtirakı vacibdir. QavrayıĢın əĢyaviliyi, onun əĢyaviliyi deyilən keyfiyyəti ancaq bu zaman meydana çıxır. QavrayıĢın əĢyaviliyi xüsusiyyəti davranıĢın tənzim olunmasında mühüm rol oynayır. Adətən insan əĢyaları onların görkəminə görə deyil, təcrübədə onlardan necə istifadə etdiyimizə, onların əsas xassəllərinə görə xarakterizə edirik. Bu isə qavrayıĢın əĢyaviliyi xüsusiyyəti sayəsində mümkün olur. Məsələn, biz oyuncaq tapançanı həqiqi tapançadan, yaxud bir quĢun müqəvvasını canlı quĢdan ayıra biliriksə və onlarla müvafiq Ģəkildə davranırıqsa, burada qavrayıĢın əĢyaviliyi xüsusiyyəti özünü göstərir. QavrayıĢın digər bir xüsusiyyəti isə onun tamlığıdır . QavrayıĢ cisimlərin ayrı-ayrı xassələrini, əlamətlərini əks etdirən duyğulardan fərqli olaraq cisimlərin tam surəti kimi təzahür edir. QavrayıĢın sabitliyi onun digər bir xüsusiyyətidir. Qav- rayıĢın sabitliyi qavranılan cismin surətinin, onun dərk edilmə Ģəraitinin dəyiĢilməsinə baxmayaraq, sabit qalmasında ifadə olunur. Bu daha çox görmə qavrayıĢında özünü büruzə verir. Məsələn, eyni bir karandaĢ həm 20 sm, həm də 1 metr məsafədə böyüklük etibarı ilə eyni cür qavranılır. Yaxud, biz qarĢımızdakı boĢqabı üstdən dairə Ģəklində, yandan baxanda isə ellepis Ģəklində görməli idik. Lakin biz onu hansı tərəfdən baxmağımıza baxmayaraq dairə Ģəklində qavrayırıq. Bu qavrayıĢın sabitliyi ilə əlaqədardır. |