MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
33 
psixoloji fikrin inkiĢafına öz təsirini göstərirdi. Bakı ġərqlə 
Qərbin, Ģərq mədəniyyəti ilə qərb mədəniyyətinin qovuĢduğu 
mərkəzə çevrilirdi. Bura həm ġərqdən, həm Rusiyadan, həm də 
Avropadan insanlar gəlir, iĢ qurur, iĢləyir, yaĢayır, Ģəhəri 
zənginləĢdirirdilər.
Bir tərəfdən sənayenin tələbatını ödəyən iĢçilərin hazır-
lanması üçün məktəblər açılır, təhsil almaq üçün baĢqa ölkələrə 
tələbələr göndərilir, mətbuat yaranır, digər tərəfdən qadın 
hüquqları, Ģəxsiyyət azadlıqları tapdanırdı. Ona görə də Azər-
baycanda maarifçilik hərəkatı geniĢlənməyə baĢladı. Bir tərəfdə 
xalqın inkiĢafını həyat tərzinin kəskin Ģəkildə dəyiĢməsində 
görənlər, cəhaləti, avamlığı tənqid edənlər, digər tərəfdə isə 
təkamülü, tədrici inkiĢafı, maariflənməni çıxıĢ yolu kimi görən-
lər, bu yolda çalıĢanlar meydana gəldi.
Elə buna görə də XX əsrin əvvəllərini Azərbaycanın yeni 
bir intibah dövrü hesab edirlər. Məhz bu dövrdə çoxsaylı 
mətbuat orqanı, ġərqdə ilk teatr, opera sənəti yarandı. Xalqın 
həyat tərzi, düĢüncə və təfəkküründə, adət-ənənələrində böyük 
dəyiĢiklik baĢ verdi.
XIX əsrin sonuna yaxın köhnəlik tədricən özünün süqu-
tuna yaxınlaĢdı. MəiĢətdən tutmuĢ həyat və fəaliyyətin bütün 
sahələrində əvvəlki davranıĢ formaları nadanlıq hesab edilmə-
yə, tifaqlar dağılmağa, münasibətlər baĢqa Ģəkil almağa 
baĢladı, adət-ənənələr dəyiĢdi. Hacı həsən ağalar, Ģeyx nəsrul-
lahlar, xudayar bəylər, məĢədi ibadlar sırasından fəxrəddinlər, 
kefli isgəndərlər, Ģamxallar ayrılmağa baĢladılar. Ġsmayıl 
ġıxlının «Dəli Kür» əsərində bu dövrün bütün çalarları, 
ziddiyyətləri əks olunub. Məhz bu dövrdən baĢlayaraq özündə 
qədim türklərin qanını, mərdliyini, kiĢiliyini daĢıyan cahandar 
ağaların da məhvi baĢladı.
Böyük Oktyabrın qələbəsindən sonra SSRĠ adlanan mə-

---