MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
36 
vaxt lazımdır. Keçid dövrü öz insanlarını, düĢüncə və həyat 
tərzini yaradır. Yəqin ki, vaxtilə Amerika Prezidentlərindən 
birinin – A.Linkolnun dediyi sözlər bizə də aiddir. O demiĢdir: 
«SoruĢma ki, Amerika sənin üçün nə edib, soruĢ ki, sən 
Amerika üçün nə etmisən?». 
Bir də yeni dövrdə hər birimizin iĢ və əməlində, sözündə 
türk Ģairi Tofiq Fikrətin dediyi bu sözlər olmalıdır: 
Millət yoludur, haqq yoludur tutduğumuz yol, 
Ey haqq! Yaşa ey sevgili millət, yaşa, var ol!
 
Azərbaycanda elmi psixologiyanın yaranması və inkiĢafı 
1920-ci il aprel ayının 28-də XI Qızıl Ordu Bakıya daxil 
oldu. Azərbaycan Demokratik Respublikasının hakimiyyətinə 
son qoyuldu, hakimiyyət bolĢeviklərin əlinə keçdi. 
«1920-ci ilin mayın 12-də «Köhnə orta və ibtidai məktəb 
tiplərini politexnik məktəblərlə əvəz etmək haqqında» hökümət 
dekreti elan oldundu. May ayının 26-da isə «Azərbaycan Sovet 
Sosialist 
Respublikası 
vahid 
əmək 
məktəblilərinin 
Əsasnaməsi» qəbul olundu. Bu əsasnamə və dekretdə 
məktəblərdə təlimin ana dilində və pulsuz aparılması, 
zəhmətkeĢ balalarının üzünə açıq olması elan edildi» 
(F.A.Rüstəmov, Ən yeni dövrün pedaqogika tarixi, B., 
«Nurlan», 2005, s.62). 
Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra 
təhsil müəssisələrinin Ģəbəkəsi geniĢləndirildi. Ali məktəblər 
açıldı. Kadr hazırlığı vacib tələb kimi qarĢıya qoyuldu. Lakin 

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
37 
ali məktəblərdə çalıĢan yüksək ixtisaslı kadrlar çatıĢmırdı.
1921-ci ildə orta məktəblərdə müxtəlif fənlər üzrə dərs 
deyəcək müəllim kadrları hazırlamaq üçün yeni bir ali təhsil 
müəssisəsi – APĠ yaradıldı. 1931-ci ildə Azərbaycan Dövlət 
Elmi Tədqiqat Pedaqogika Ġnstitutu, 1936-cı ildə Kirovabad 
(Gəncə) Dövlət Pedaqoji Ġnstitutu təsis edildi. 
Azərbaycan Dövlət Universiteti isə hələ Azərbaycan 
Demokratik Respublikasının vaxtında – 1919-cu ildə yaradıl-
mıĢdı. Universitetdə yaradılan kafedralardan biri də 
psixologiya kafedrası idi. Kafedraya görkəmli alim A.O.Mako-
velski rəhbərlik edirdi. Ali məktəblərdə ən böyük çətinliklərdən 
biri də ana dilində dərs aparan ixtisaslı kadrların çatıĢmaması 
ilə bağlı idi. Vəziyyətdən çıxıĢ üçün dilləri Azərbaycan dilinə 
yaxın olan Krımdan, Kazandan, Türkiyədən yüksək ixtisaslı 
müəllimlər dəvət olunur. Onların sırasında A.O.Makovelski, 
X.Fikrət, M.Tofiq və baĢqaları var idi. Onlar həm 
psixologiyadan dərs deyir, həm də milli kadrların 
hazırlanmasına kömək edirdilər. A.O.Makovelskinin bu sahədə 
xidmətləri isə əvəzsizdir.