MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
32 
tip məktəblər açılır. Bir çox mütəfəkkirlər yeni mühitin 
yaratdığı adamlar oldu. FormalaĢmıĢ xüsusiyyətlərlə yeni 
arasındakı ziddiyyət tədricən yeninin yayılması, güclənməsi ilə 
nəticələndi. 
XIX əsrin sonlarına doğru Azərbaycanda maarif, mədə-
niyyət inkiĢaf edir, ziyalılar nəsli yetiĢirdi. Çar Rusiyasından 
Azərbaycana sürgünlər edilir, vəzifə borcu ilə bağlı çinovniklər 
gəlir, digər tərəfdən Rusiyada təhsil alanlar, qulluq edənlərin sayı 
artırdı. A.Bakıxanov, M.F.Axundov, N.Vəzirov, H.Zərdabi və 
baĢqaları elmə, mədəniyyətə, dövrə, zamana uyğun, əvvəl-
kilərdən fərqli, həm də köhnəliyi, fanatizmi tənqid edən əsərlər 
yaratmaqla bərabər milli, bəĢəri hisslərin formalaĢması üçün 
əllərindən gələni edirdilər. 
M.F.Axundovun 1850-1855-ci illər arasında yazdığı 
pyeslər nəinki Azərbaycanda, bütövlükdə ġərqdə yeni bir 
hadisə idi. Orta əsrlərdə qəzəl janrı necə məĢhur idisə, geniĢ 
yayılmıĢdısa, Axundovdan sonra dram janrları da XIX əsrin 
ikinci 
yarısında 
eləcə 
geniĢ 
yayılmıĢdı, 
xalqın 
maariflənməsində əvəzsiz rol oynamıĢdı. 
XIX əsrin ikinci yarısında - 1875-ci ildə 
«Əkinçi»
qəze-
tinin nəĢrinə baĢlanması böyük, əhəmiyyətli hadisə idi. Bu 
qəzet Azərbaycanda maarifin, mədəniyyətin, elmin inkiĢafında 
önəmli yer tutur. Qəzetin yaradıcısı Həsən bəy Zərdabi nəinki 
həmin dövrün, eləcə də sonrakı dövrlərin, bundan sonrakı 
zamanın ən böyük maarifçisi, ziyalısı olaraq qalacaq.
Bu dövrdə diqqəti cəlb edən digər bir məsələ isə teatr 
tamaĢalarının göstərilməsi ilə bağlıdır. Oxumağı, yazmağı 
bacarmayan xalq məhz bu tamaĢalar vasitəsilə öz hüquq və 
azadlıqlarını baĢa düĢür, tədricən onun uğrunda mubarizəyə 
hazırlaĢırdılar. 
Azərbaycanda neft sənayesinin sürətli inkiĢafı da 

---