MahirəNərimanqızı

 
Ümumi psixologiya.
 
Psixologiya
27 
27 
27 
27 
27 
27 
27 
27 
27 
xarakterizə edən əsas cəhət onun predmet və hadisələrin ayrı- 
ayrı əlamətlərinin inikasından ibarət olmasıdır. 
Məsələn, bal arısı əlimizi sancır. Bu halda biz onun 
uçuĢu zamanı çıxardığı səsi, əlimizin ağrısını, arının rəngini 
əks etdiririk. Duyğunun fizioloji əsasını, akademik Ġ.P.Pav-
lovun dediyi kimi, kompleks anatomik strukturdan ibarət olan 
analizatorlar təĢkil edir. Ona görə də Ġ.P.Pavlov 
analizatorları 
duyğu almaq üçün lazım olan anatomik 
fizioloji cihaz
adlandırmıĢdır. Hər bir analizator üç hissədən ibarət olur: 1) 
periferik Ģöbə. Bu hissə reseptor adlanır. Reseptorun 
funksiyası xarici qıcığı qəbul etmək, xarici energiyanı sinir 
prosesinə çevirməkdən ibarətdir; 2) ötürücü sinir lifləri. 
Bunlara 
afferent 
(mərkəzəqaçan) 
və 
efferent
(mərkəzdənqaçan) sinirlər daxildir: 3) analizatorun beyin 
qabığı Ģöbəsi. Bunu analizatorun mərkəzi Ģöbəsi, nüvəsi də 
adlandırırlar. Bu Ģöbənin funksiyası perifernik Ģöbədən gələn 
impulsları təhlil etməkdən ibarətdir. Hər bir analizatorun 
mərkəzi Ģöbəsinin özünə məxsus yeri var. O beyin qabığında 
müxtəlif yerlərdə yerləĢir. Məsələn görmə duyğusunun 
analizatorlarının mərkəzi Ģöbəsi beyin qabığının ənsə payında 
yerləĢir. EĢitmə duyğusunun analizatorunun mərkəzi Ģöbəsi 
beyin qabığının sağ və sol gicgah payındadır. Duyğunun 
əmələ gəlməsi üçün analizatorun bütün hissələrinin tamlığı, 
birlikdə fəaliyyət göstərməsi zəruridir. Həmin hissələrdən biri 
sıradan çıxarsa duyğu alınmaz. 
Analizatorlar fəal bir orqandır. O qıcıqlandırıcının təsiri 
altında daima özünü yenidən qurur. Ona görə də demək 
lazımdır ki, duyğu passiv proses deyil. O həmiĢə özündə 
hərəkət komponentlərini də birləĢdirir və reflektor xarakteri 
daĢıyır. 
Duyğuların 
insanın 
həyatında 
əhəmiyyəti 
əvəzolunmazdır. Bunu baĢa düĢmək üçün aĢağıdakılara diqqət 
yetirmək kifayətdir. 
1.
Hər Ģeydən əvvəl duyğular idrakın əsasını təĢkil

---