MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
22 
22 
IV.7.5. Diqqətin inkiĢafı və dərsdə Ģagirdin diqqətinin
səmərəli təĢkili haqqında 
Diqqət də digər psixi proseslər kimi öz inkiĢaf 
mərhələlərinə malikdir. L.S.Viqotski diqqətin inkiĢafı 
haqqında yazırdı ki, uĢağın diqqətinin inkiĢaf tarixi onun 
davranıĢının təĢkili ilə çulğalaĢır. Genetik planda uĢağın 
diqqətinin köklərini onun daxilində yox, uĢaq Ģəxsiyyətindən 
kənarda axtarmaq lazımdır. 
Əlbəttə biz uĢaqların həyatının ilk aylarında yalnız 
qeyri-ixtiyari diqqətlə rastlaĢırıq. Ġxtiyari diqqət rüĢeymləri 1 
yaĢın axırında, 2-ci yaĢın əvvəllərində təzahür etməyə 
baĢlayır. Ġxtiyari diqqətin inkiĢafında biz xüsusilə oyun 
fəaliyyətinin rolunu qeyd etməliyik. Oyun situasiyasında uĢaq 
öz hərəkətlərini oyunun qaydalarına uyğunlaĢdırmağı öyrənir. 
Məktəbəqədər yaĢlı uĢağın ixtiyari diqqəti öz davamsızlığı, 
emosionallığı ilə fərqlənir. Lakin tədricən iradi cəhd və təlim 
sayəsində uĢaq öz diqqətini idarə etməyi öyrənir. Qeyd etmək 
lazımdır ki, məktəb təlimi ixtiyari diqqətin inkiĢafında 
xüsusilə böyük əhəmiyyətə malikdir. Əgər kiçik məktəblilər 
öz davranıĢlarını idarə edə bilmirlərsə və onlarda qeyri-
ixtiyari diqqət üstünlük təĢkil edirsə, artıq yuxarı siniflərdə 
məktəbli uzun müddət hər hansı fəaliyyət növü ilə məĢğul ola, 
öz davranıĢına nəzarət edə bilir. Lakin 13-14 yaĢlarında 
müĢahidə olunan və yorğunluğa, əsəbiliyə səbəb olan bəzi 
fizioloji dəyiĢikliklər yenidən diqqətin bəzi xüsusiyyətlərinin 
aĢağı enməsinə gətirib çıxarır. Lakin bu hadisə nəinki uĢağın 
orqanizmində baĢ verən fizioloji dəyiĢikliklərlə, həm də 
təəsürat bolluğunun təsiri ilə baĢ verir. 
Qeyd etmək lazımdır ki, məktəbdə təlim-tərbiyə iĢinin 
təĢkili zamanı hər bir Ģagirdin diqqətinin yaĢ və fərdi 
xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır. Təlim və tərbiyə prosesində 

---