www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 51
51
51
51
51
51
51
51
51
bir sözlə, insanın fəaliyyətinin bütün sahələrində müĢahidənin
böyük əhəmiyyəti vardır. MüĢahidənin müvəffəqiyyəti bir
çox cəhətdən asılıdır:
1. Hər Ģeydən əvvəl
müĢahidənin səmərəliliyi insanın
qarĢısında duran məqsəddən, müĢahidənin planından asılıdır.
Müəyyən edilmiĢdir ki, insan gözü gündə 100000-ə qədər
sıçrayıĢlı hərəkət edir. Bu sıçrayıĢlar bir-biri ilə
əlaqələndirilməmiĢ, məqsədsiz olur. Belə vəziyyətdə
müĢahidə edən həmin qarma-qarıĢıq təəssüratlardan baĢ çıxara
bilməz. Ona görə də müĢahidənin istiqamətini göstərən, necə
deyərlər, bir «kompas» lazımdır. Belə bir «kompas» məhz,
müĢahidənin planı və qarĢıya qoyulan məqsəddir.
2. MüĢahidənin müvəffəqiyyətli olması üçün ona
qabaqcadan hazırlaĢmaq, keçmiĢ təcrübə, müĢahidəçinin biliyi
böyük əhəmiyyət daĢıyır. Ġnsan nə qədər geniĢ biliyə, zəngin
təcrübəyə malik olarsa, onun qavrayıĢı da bir o qədər zəngin
olar.
3. Nəhayət, müĢahidə səbr və təmkin tələb edir. Hər
hansı bir obyekti müntəzəm olaraq, dəfələrlə həm də, müxtəlif
cəhətdən müĢahidə etmədən düzgün nəticəyə gəlmək olmaz.
Ġnsanın sistematik, uzun müddət həm də planlı Ģəkildə
qavrama qabiliyyəti
müĢahidəçilik adlanır. MüĢahidəçilik
qabiliyyəti olan insan predmetlərə, hadisələrə sadəcə olaraq
baxmır. O, cisim və hadisələrdən mühüm olan, yeni olan
cəhətləri görməyi bacarır. MüĢahidəçi adam cisimlərdə oxĢar
olan, fərqli olan cəhətləri görür.
MüĢahidəçilik Ģəxsiyyətin ən mühüm, qiymətli
keyfiyyətidir. Bu xüsusiyyət ona ətraf aləmdə baĢ verən
hadisələri düzgün qavrama və onlarla düzgün münasibətdə
olmaq imkanı verir.