www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 293
293
293
293
293
293
293
293
293
uĢaqlar kimi böyüklərin rolunu oynamaq, özünü onlara
oxĢatmaq istəmir. Onlar böyük olmaq və baĢqaları tərəfindən
də böyük kimi qəbul edilmək istəyirlər. Buradan isə onların öz
Ģəxsiyyətinin sürətli inkiĢafı tələbatları meydana gəlir ki, bu
da özünütərbiyənin bir vasitə kimi həyata keçirilməsinə gətirib
çıxarır. Yeniyetmə öz üzərində iĢləməklə, birinci növbədə, öz
Ģəxsi davranıĢındakı qüsurları aradan qaldırmağa, özündəki
zəif cəhətləri ləğv etməyə, ikincisi, özünü güclü, bacarıqlı və
müstəqil aparmağa imkan verən Ģəxsiyyətin müsbət
keyfiyyətlərini
formalaĢdırmağa
çalıĢır.
AparılmıĢ
tədqiqatlardan aydın olur ki, yeniyetmələr birinci növbədə
özlərində olan iradi nöqsanları aradan qaldırmağa və özlərində
möhkəm iradəli adam üçün xas olan cəsarət, mərdlik, dözüm-
lülük, təkidlilik kimi iradi keyfiyyətləri tərbiyə etməyə can
atırlar.
Ġlk gənclik dövründə özünütərbiyə fiziki və iradi özü-
nütəkmilləĢdirmə ilə yanaĢı, mənəvi özünütəkmilləĢdirməyə
də xidmət edir. Özünütərbiyənin bu mərhələsində məktəblilər
ən çox özlərində düzlük,mehribanlıq, rəhmlilik, səxavətlilik,
dosta, yoldaĢa qarĢı sadiqlik, daima ona kömək etməyə hazır
olmaq və s. kimi keyfiyyətləri tərbiyə etməyə can atırlar.
ġagirdlərin özünütərbiyəsinin təĢkili. Özünütərbiyə o
qədər də asan proses deyildir. O, özünüidarənin yüksək
forması olduğuna görə Ģagirdlərin bu iĢi asanlıqla yerinə
yetirəcəklərini guman etmək olmaz. Ona görə də bu sahədə
onlara kənardan, tərbiyəçilər tərəfindən köməklik göstə-
rilməsi, istiqamət verilməsi zəruridir. Özünütərbiyənin,
bununla da əlaqədar ümumiyyətlə tərbiyənin səmərəliyi öz
üzərində iĢləyən Ģagirdlərlə həmin iĢin təĢkili, onlara istiqamət
verilməsi və köməklik göstərilməsindən çox asılıdır.
ġagirdlərin özünütərbiyəsini təĢkil edərkən, birinci
növbədə kollektiv qarĢısında bu cür məqsədin qoyulmasından
baĢlamaq lazımdır. Sosial psixologiyadan aydındır ki,
insanların ümümi iĢdə təması və vəhdəti nə qədər güclü