MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 325
bir türk qövmünün ləhcəsinə aid ortaya yüzlərlə əsər qoyan rus şərqşünaslarının daha inkişaf etmiş ədəbiyyata və dilə malik azərilərin üzərindən belə səssiz-səmirsiz keçmələri başqa cür izah edilə bilməz» [63, 297]. Çarizm və sovet ideoloqları yaxşı başa düşürdülər ki, türklər milli kimliklərini, dilini, mədəniyyətini, ədəbiyyatını, tarixini daha dərindən yaxşı anladıqca, onların müstəmləkəçilik ideyaları türklər arasında geniş yayılmayacaqdır. Bu isə əlbəttə, rus şovinistlərinə sərf etmirdi. Bu baxımdan rus millətçilərinin türklərin öz dillərini tədqiq etmələrinə, yeni ədəbiyyat yaratma- larına qısqanclıqla yanaşması təbii idi. Bir sözlə, rus millətçiləri türklərə məktəblərdə, universitetlərdə təhsil almağa şərait yaradır, ancaq bu zaman ruslaşdırma siyasətini, yəni türklərin türk kimi deyil, rus kimi (zahirən isə sovet milləti kimi) düşünməyə vadar etməyi unutmurdular. Cəfəroğlu yazır: «Türk ziyalısına universitet kürsüsünü yalnız milli varlığından ayrılmaq və xristinalığı qəbul etmək şərti ilə vermək, türk müəllimlərini orta məktəbdə tarix dərslərini keçmək hüququndan məhrum etmək, Rusiyadakı türklərin Türkiyə mətbuatını izləmələrinin qarşısını almaq kimi şərtlər irəli sürən bu «mədəniyyət» əslində hər vasitə ilə türkləri geri çəkməyə xidmət göstrirdi. Çox güman ki, elə bu səbəbdən də rus inqilabçısı Çadeyev Rusiyanın keçmişini qaranlıq, dünənini məhcul, gələcəyini isə bərbad hesab etmişdi» [63, 299]. Şübhəsiz ki, çar və sovet Rusiyasında türklərə qarşı yeridilən ruslaşdırma siyasəti təsirsiz ötüşməmişdir. Sözdə milli dil və milli mədəniyyətdən bəhs açan bolşeviklər gerçəklikdə isə türk vəhdətinin və milli birliyinin parçalanması uğrunda çalışır- dılar. Rusiya əsarətindəki türk qövmlərinin az qala hər birinin
|