MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

454 

454 

Fikrimizcə, məhz bu nüanslardan çıxış edərək AMEA-nın 

müxbir  üzvü  Nizami  Cəfərov  da  yazır  ki,  azərbaycançılıq 

ideologiyası «nə qədər dərin köklərə malik olsa da onun əsaslarını 

müasir Azərbaycan dövlətçiliyinin banisi, dünya azərbaycanlıları-

nın lideri Heydər Əliyev məhz milli dövlət quruculuğu prosesində 

yaratmışdır» [221, 5]. Başqa sözlə, H.Əliyev Azərbaycan xalqının, 

dünya azərbaycanlılarının milli birliyi uğrunda mübarizə aparmış, 

bunu Azərbaycan dövlətinin siyasəti səviyyəsinə qaldırmışdı [65, 

231]. Onun fikrincə, çağdaş Azərbaycan dövləti də, respublikanın 

ərazisində tarixən məskunlaşmış bütün etnoslara, bir neçə minillik 

dövrdə formalaşmış bütün Azərbaycan cəmiyyətinə – Azərbaycan 

xalqına məxsusdur [65, 226]. Bütün bunlarla yanaşı, N.Cəfərovun 

fikrinə  görə,  Azərbaycan  xalqının  milli  dövlətçilik  təfəkkürünün 

əsas mənbəyi qədim türk dövlətçilik mədəniyyətidir. 1918-ci ildə 

M.Ə.Rəsulzadə  və  başqa  mütəfəkkirlərin  ideyaları  ilə  yaranan 

Azərbaycan  Xalq  Cümhuriyyəti  də  həmin  türk  dövlətçiliyinin 

davamıdır [65, 220].  

Azərbaycan  filosofu  Əlikram  Tağıyev  də  hesab  edir  ki, 

müasir  dövrdə  azərbaycançılıq  ideyası  H.Əliyev  tərəfindən  irəli 

sürülsə də onun tarixi kökləri qədimdir: «Onun (azərbaycançılığın 

– F.Ə.) idealdan ideyaya çevrilməsi tarixi XIX əsrin sonu  – XX 

əsrin əvvəllərinə gedib çıxır. M.Ə.Rəsulzadənin siyasi sahəyə və 

eləcə  də  elmə  gətirdiyi  bu  anlayış  Azərbaycan  Demokratik 

Cümhuriyyətinin  yaranmasının  ideoloji  əsaslarını  təşkil  etmişdi» 

[217, 20]. Eyni müddəanı müdafiə edən Sona Vəliyeva da  yazır 

ki,  Azərbaycan  milli  ideyası  ideologiyaya  çevrilmə  prosesində 

tarixi  inkişaf  baxımından  islamçılıq,  türkçülük  mərhələlərini 

yaşamış, 20-ci əsrin əvvəllərindən etibarən tədricən müstəqil ideya 

cərəyanına  çevrilmiş  və  1905-1918-ci  illərdə  Azərbaycan  milli 

hərəkatının  nəzəriyyəçiləri  (M.Ə.Rəsulzadə,  N.Yusifbəyli  və 

---