MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

50 

50 

etmək  niyyəti  güdmüşdür.  Ona  görə  də,  Avropanın  gözqamaş-

dıran  demokratiyası  aldadıcıdır  [106,  58].  Eyni  zamanda  etnik 

türkçülüyü  də  «İslam  birliyi»ni  parçalamaq  kimi  başa  düşən 

Qarabəyli  Azərbaycan  Milli  hökumətinin  yalnız  son  kabinetdə 

təmsil  olunmalarını  isə  indiyə  qədər  öz  dost  və  düşmənlərini 

yaxşı  tanımamaları  ilə  izah  etmişdi  [35,  651].  Ancaq 

«ittihadçı»ların  Milli  hökumətin  sonuncu  kabinetində  təmsil 

olunmaları  ona  xeyirdən  çox  zərər  vermişdir.  Belə  ki,  Rusiya 

müsəlmanlarının  birliyini  Azərbaycanın  müstəqilliyindən  üstün 

tutan  «ittihadçı»lar  bolşevikləri  Avropa  kapitalizminə  və 

imperializmə qarşı mübarizə apardıqları üçün müdafiə etmələrilə 

ciddi yanlışlığa yol vermiş oldular [44, 552].  

Bu  baxımdan  sonralar  M.Ə.Rəsulzadə  və  M.B.Məm-

mədzadə  yazırdılar  ki,  «İttihad»  partiyası  öz  varlığını  Rusiya 

münasibətləri içində təsəvvür etmiş, düşüncəsi əsasən  «İttihadi-

İslam»  sisteminə  bağlı  olmuşdur.  Ən  əsası  «İttihad»  milliyyət, 

istiqlal  və  demokratiya  anlayışlarına  əks  olaraq,  müsəlmanların 

parçalanmaması  üçün  Rusiyanın  bütövlüyünü  müdafiə  etmişdir 

[189, 75; 154, 144]. Bizcə, bütün bunlar bizə deməyə əsas verir 

ki,  «İttihad»ın  siyasi-ideoloji  fəaliyyəti  Azərbaycan  milli 

ideyasının  formalaşması  prosesində  əsasən,  mənfi  rol  oynamış-

dır. Belə ki, «ittihadçı»lar türkçülük, azərbaycançılıq ideyasını və 

onun bariz nümunəsi olan Azərbaycan Cümhuriyyətini müdafiə 

etmək  əvəzinə,  gah  «ilhaqçı»lara  (Türkiyə  ilə  birləşmək 

tərəfdarlarına),  gah  da  bolşeviklərə  (Rusiya  ilə  birləşmək 

istəyənlərə) qoşularaq Milli hökumətin süqutunda müəyyən pay 

sahibi olmuşlar.