MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 543
məli, bu dövrdə sovet ideoloqları və onların təsiri altında olanlar pantürkizm və panislamizm adları altında osmanlı türkçülüyünə, Türkiyəyə qarşı çıxır, ancaq Azərbaycan türkçülüyünə isə, hələlik toxuna bilmirdilər. Şübhəsiz, həmin dövrdə sovet ideoloqlarının qarşısında ən ciddi əngəl hər iki Cümhuriyyətin millətinin və dilinin türk adı daşıması, bir sözlə, müxtəlif siyasi quruluşlarda və dövlətlərdə yaşamasına baxmayaraq, vahid türklüyü ifadə etmələri idi. Bu baxımdan ilk mərhələdə, sovet ideoloqları Azərbaycan və Türkiyə türkçülüyünü qəbul etdikləri halda, nədən Türkiyə türkçü- lüyünün Azərbaycan türkçülüyünə zidd olması fikrini ciddi şəkildə əsaslandıra bilmirdilər. Xüsusilə, 1923-cü ildə Osmanlı İmperiyasının yerində Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulması, dilinin və millətinin adının türk kimi ifadə olunması, SSRİ imperiyası və onun ideoloqları üçün Azərbaycanı Türkiyədən ayırmağı daha da zorlaşdırmışdı. Bu baxımdan SSRİ-nin başçıları və ideoloqları Azərbaycan və Türkiyə türklərini bir-birindən ayırmaq üçün, ilk olaraq Azərbay- canın ərəb əlifbasından latın əlifbasına keçməsi məsələsini ortaya atdılar. Ancaq çox keçmədən, Türkiyənin də oxşar addım atması, artıq sovet ideooloqlarını Azərbaycan türkçülüyü üzərinə qəti hücuma keçməyə vadar etdi. Belə ki, rəsmi şəkildə SSRİ imperiyasının tərkibinə qatılmğa məcbur edilmiş Azərbaycanın öncə (1937) dilinin və millətinin adından «türk» anlayışı çıxarıldı, daha sonra (1940) latın əlifbası kiril əlifbası ilə əvəz edildi. Bununla da, SSRİ rəhbərlərinin və ideoloqlarının apardığı siyasət nəticəsində Azərbaycanda türklüyü rəsmi şəkildə ifadə edən, demək olar ki, heç bir nişanə qalmadı. Bütün bunlardan sonra sovet rəhbələri və ideoloqları Azərbaycan türkçülüyü ideyasına – milli ruhlu azərbaycançılığa qarşı apardıqları siyasi-ideoloji mübarizənin ikinci mərhələsinə |