MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

236 

236 

proqresivliyini  isə  o,  milli  mahiyyəti  məhv  edərək  beynəlxalq 

ədəbiyyat sahəsinə keçilməsinə imkan yaratmaqda görürdü [225, 

29].  Süleyman  Rüstəm  də  S.Vurğun  kimi,  «proletar  mədəniy-

yəti»nin təbliğində  canfəşanlıq  göstərmişdi.  Bu baxımdan onun 

həmin  dövrdə  işıq  üzü  görən  «Ələmdən  nəşəyə»  kitabı  diqqəti 

çəkirdi.  Ancaq  digər  «proletar  mədəniyyət»inin  tərəfdarı 

Ə.Nazim  hesab  edirdi  ki,  S.Rüstəm  şeirlərində  proletar  sinfini 

deyil, Z.Gökalp kimi xalqçılığı tərənnüm etmişdir [154

a

, 54]. Hər 

halda,  həmin  dövrdə  S.Rüstəm  tarı,  Mustafa  Quliyev  isə 

«çahargah»ı  İrana  aid  edərək  «mədəni  hücum»u  həyata 

keçirirdilər.  

Bizim  bütün  bunları  yazmaqda  məqsədimiz  nə  Səməd 

Vurğunun,  nə  S.Rüstəmin,  nə  də  başqa  bir  Azərbaycan 

ziyalısının,  ya  da  şairinin  nüfuzuna  xələl  gətirmək,  yaxud  da 

kölgə salmaq deyildir. Sadəcə, sovet ideologiyasının Azərbaycan 

xalqının  milli  mənlik  şüurunda  hansı  dərin  izlər  açdığını,  eyni 

zamanda  həmin  izlərdən  günümüz  də  hansı  nəticələr 

çıxarmağımızdır. 

Yəni 

sovet 

ideologiyasının 

sovet 

beynəlmiləlçiliyi  adı  altında  milli  mədəniyyətimizə  vurulan 

zərbələri  dərk  etmək  əvəzinə,  bunu  sadəcə  taleyin  hökmü  kimi 

qəbul etməyimiz doğru olmazdı. 

Biz də yaxşı anlayırıq ki, Ə.Nazim, S.Vurğun, S.Rüstəm 

və onlar kimi sovet beynəlmiləlçiliyini, «proletar mədəniyyətini» 

tərənnüm  edənlər  bunun  bəşəri  dəyərlərə  söykənən 

beynəlmiləlçiliklə  heç  bir  əlaqəsinin  olmadığını  yaxşı  dərk 

etmişlər.  Çünki  SSRİ  imperiyası  qurulmamışdan  çox-çox 

əvvəllər  bir  sıra  mütəfəkkirlər,  şairlər  və  alimlər  (N.Gəncəvi, 

Şekspir,  İbn  Xaldun,  Höte  və  b.)  beynəlmiləlçilik  ideyalarını, 

bəşərilik  duyğularını  tərənnüm  ediblər.  Ancaq  bunu  anlaya-

anlaya M.Rəfili, S.Vurğun, Ə.Nazim və onun kimi düşünənlərin 

---