MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

235 

təsiri  altında  Mikayıl  Rəfili  də  Ə.Nazim  kimi  hesab  edirdi  ki, 

vahid türk-tatar ədəbiyyatı ideyasının əsası yoxdur [38, 208]. Bu 

baxımdan  milli  ədəbi  ənənələri  öyrənməyi  rədd  edən  Rəfili 

yazırdı:  «Biz  üzümüzü  füzulilərə,  nəsimilərə,  vaqiflərə,  mirzə 

fətəlilərə, hüseyn cavidlərə doğru deyil, verxarnlara, uitmenlərə, 

jülromenlərə,  mayakovskilərə  və  bütün  dünya  klassiklərinə 

doğru çevirməliyik» [178].  

Bu dövrdə Azərbaycan poeziyasında sovet beynəlmiləl-

çiliyinin  ən  tanınmış  nümayəndəsi  kimi  Səməd  Vurğun  da 

«sosialist mündərəcəli, milli formalı ədəbiyyatın» tərəfdarı kimi 

çıxış  edirdi  [225,  20-63].  Şeirdə  Əhməd  Cavad  nə  qədər  milli 

idisə,  S.Vurğun  bir  o  qədər  sosialist,  proletar  mədəniyyəti 

tərəfdarı  idi.  Belə  ki,  Cavad  millətin  haqq  bağıran  səsi  kimi 

üçrəngli bayraqdan, aypara və səkkizgüşəli ulduzdan bəhs etdiyi 

halda, S.Vurğun özünü dünya məzlumlarının haqq bağıran səsi 

adlandırırdı  [224,  97].  Ə.Cavadın  milli  ruhlu  «Göygöl»  şeirinə 

cavab  olaraq  S.Vurğun  yazırdı  ki,  bir  daha  üçrəngli  bayraq 

ucalmayacaq,  çünki  «nifrəti  var  əski  ulduza,  hilala»  [224,  3]. 

Milli vətəndən daha çox qeyri-müəyyən SSRİ vətənini tərənnüm 

edən  şairə  görə,  artıq  Rəsulzadələrin  milli  ideyası  deyil  [224, 

139],  Leninin  beynəlmiləlçiliyi  qələbə  çalmışdır  [224,  178]. 

S.Vurğunun  fikrincə,  oktyabr  və  aprel  inqilablarından  sonra 

ədəbiyyata  gələn  beynəlmiləlçilik-internasionalizm  ideyası  isə 

yeni bir şeydir: «Bu, hər dürlü millətçiliyə, vətənçiliyə zidd olan 

proletar  ideolojisinin  bir  ifadəsidir.  Türk  ədəbiyyatı  tarixində 

internasionalizm  yeni  və  tarixi  bir  hadisədir  ki,  şura  ədəbiyyatı 

ordusu bu ideyanın əksinə çalışan pantürkizm, panislamizm kimi 

burjua 

ideyaları 

ilə 

ciddi 

mübarizələr 

aparmışdır. 

İnternasionalizm  ideyası  artıq  konkret  bədii  obrazlar  vasitəsilə 

ədəbiyyatımızda  yaranmaqdadır»  [225,  28].  Beynəlmiləlçiliyin 

---