MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

533 

müstəqilliyə  təhlükə  kimi  dəyərləndirilməsi  mənasızdır.  Çünki 

İngiltərənin  dövlət  dilinin  ingilis  dili  olduğu  halda,  ABŞ-ın  da 

həmin  dili  rəsmi  şəkildə  qəbul  etməsi  nə  qədər  təbiidirsə, 

Azərbaycan və Türkiyə dövlətlərinin də eyni dili paylaşmaları bir 

o  qədər  təbiidir  [2

c

,  208].  Başqa  sözlə,  ABŞ-da  milli  ideologiya 

kimi amerikançılıq-amerikanizm geniş yayılıb onun siyasi-ideoloji 

həyatında  aparıcı  yer  tutması  ilə  yanaşı,  bu  ölkədə  milliliyi-

etnikliyi  ifadə  edən  «ingilis»  anlayışı  (ingilis  dili,  ingilis 

mədəniyyəti  və  s.)  da  özünəməxsus  yer  tutur.  Burada,  xüsusilə 

ingilis dili amrerikanların və ingilislərin ümumi mentallıqdan çıxış 

etmələrinin əsasını təşkil edir. 

Bunu,  müəyyən  mənada  Azərbaycan  və  Türkiyə  dövlət-

lərinə  də  aid  etmək  olar.  Yəni  Azərbaycan  və  Türkiyə  müstəqil 

dövlətlər olsalar da, ortaq tərəfləri (soykök, dil, mədəniyyət, din və 

s.)  vardır.  Bu,  hər  iki  dövlətin  başçıları  tərəfindən  də  dəfələrlə 

bəyan edilmişdir. Bu birlik mesajları isə ümumi tarix, mədəniyyət, 

soykök, dil və sair məsələlər üzərində qurulmuqdur. Yəni burada 

ümumi  mentallığı  formalaşdıran  mühüm  amillər  vardır  ki,  onun 

əsasında da dil dayanır. Ancaq linqvistikanın fəlsəfi problemləri, 

etnodil  prosesləri  üzrə  araşdırmaçı,  fəlsəfə  elmləri  doktoru  Afaq 

Rüstəmova hesab edir ki, dil birliyi ümumi mentallığın formalaş-

masında mühüm amil olsa da, «lakin o da məlumdur ki, ingilislər 

və  amerikanlar  eyni  dildə  danışsalar  da,  müxtəlif  mentallığa 

malikdirlər. Əksinə, eyni ərazidə yaşayan, lakin müxtəlif dillərdən 

istifadə edən xalqları birləşdirən tarixi tale və vahid dövlət ümumi 

mentallığın formalaşmasına və inkişaf etməsinə çox münbit zəmin 

yarada bilər. Buna bariz nümunə Azərbaycanda yaşayan 100-dən 

artıq  millət,  milli  azlıq  və  azsaylı  xalqdır.  Bu  xalqlar  müxtəlif 

genoloji  mənşəyə  malik,  fərqli  funksional  və  struktur  inkişaf 

səviyyəsində olan 20-yə qədər dillərdən istifadə edirlər. Bununla 

---