MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
534 534 belə, burada yaşayan xalqlar bu və ya digər cəhətdən müxtəlif xüsusiyyətlər daşısalar da, bütövlükdə, ümumi mentallığa malikdirlər. Sözsüz ki, burada xalqlar arasında ümumi mentallğın formalaşmasında digər amillərlə yanaşı (ümumi tarixi tale, adət, ənənələr, inanclar, davranış setrotipləri və s.) Azərbaycan dilinin müstəsna rolu vardır» [194 a , 56]. Bizə elə gəlir ki, ingilislər və amerikanlar əsasən, müxtəlif deyil, ümumi mentallığa malikdirlər. Çünki amerikanların əsas nüvəsini ingilislər və ingilis mədəniyyəti təşkil edir. Ümumi mentallığın formlaşmasında isə tarixi tale və vahid dövlətdən öncə, müəyyən bir ərazidə (məsələn, ABŞ-da) çoxluq təşkil edən millətin (ingilislərin) öz dilini və mədəniyyətini milli azlıqlara və etnik qruplara qəbul etdirə bilməsidir. Xüsusilə, müəyyən bir ərazidə hər hansı dilin aparıcı yer tutması ümumi mentallığın formalaşması və həmin mentallıqda dili danışılan millətin üstün mövqeyə malik olması şübhəsizdir. Hər halda, A.Rüstəmova özü də sonra qeyd edir ki, Azərbaycan da ümumi mentallığın formalaşmasında digər amillərlə müqayisədə Azərbaycan dilinin (Azərbaycan türkcəsinin – F.Ə.) müstəsna rolu vardır. Bu mənada, ümumi mentallığın formalaşması baxımından dil Azərbaycanda hansı statusu oynamışdırsa, ABŞ-da da eyni rola malik olmuşdur. Yəni dilin ümumi mentallığın formalaşmasında birində müstəsna (Azərbaycan), digərində (ABŞ) sıradan bir amil kimi rol oynadığını iddia etmək doğru olmazdı. Ən əsası odur ki, müəllif özü də sonda ümumi mentallığın formalaşmasında dilin tarixi tale və vahid dövlətdən mühüm yerə malik olması qənaətinə gəlir. Deməli, dil hər bir millətin varlığının nüvəsidir; bu nüvə olmadan tarixi taleyə və əraziyə əsaslanaraq dövlət yaratmaq mümkün deyildir.
|