Mahsulotlarini yetishtirish, qayta ishlash

Pasterizatorlar hajmi, 
ko‘rinishi va ishlab chiqarish 
quvvatiga ko‘ra turlicha bo‘lib, ko‘pincha ular qo‘sh 
devorli qozondan iboratdir. Shuningdek, bug‘ bilan 
ishlaydigan va ichki qismida aralashtiruvchi apparati 
bo‘lgan pasterizatorlar ham qo‘llanib kelinmoqda.
Agar sut uzoq muddatli usulda pasterlansa, uni 
aralashtirib turish ishlari asta-sekin va bir maromda 
olib borilishi lozim. Aks holda, sut yuzasidagi ko‘pik 
va havo sharchalari vujudga keladi. Bu sharchalarda 
saqlanib qolgan zararli mikroorganizmlar nobud 
bo‘lmaydi va inson uchun havfli hisoblanadi. Bundan 
tashqari, bu mikroblar sut sifatini buzishda ham aktiv 
ishtirok etadi.
Pasterlangan sut tezlik bilan 4°C-6°C gacha sovu- 
tiladi. Bunda muzni iqtisod qilish maqsadida sutni aw al 
quduq yoki oqar suvda, so‘ngra muzli suvda sovutish 
tavsiya qilinadi. Sut zavodlarida esa sovutish apparatida 
sovutish ishlari olib boriladi.
Pasterlash rejimi. 
Sutchilik ishlarida pasterlashning 
asosan to'rtta rejimi qo‘llaniladi. Ular quyidagilar:
1. Uzoq muddatli bo‘lib, unda sut 63°C-65°C gacha 
isitilib, shu haroratda 30 minut mobaynida saqlanadi.
2. Qisqa muddatli pasterlash bo‘lib, bunda sut 72°C- 
74°C gacha isitilib 10-15 sekund davomida saqlanadi.
3. «Bir zumda» pasterlash - bunda sut 85°C-87°C 
gacha isitiladi, ammo bu haroratda saqlanmaydi.
4. Sutni 95°C-97°C da pasterlash - bunda sut 
ko‘rsatilgan haroratda isitilib 10 minut davomida 
saqlanadi.
Umuman, sut qanday apparat yordamida pasterlan- 
masin, ularga bir qancha talablar qo‘yiladi. Masalan,
129
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

barcha turdagi mikroorganizmlar nobud bo‘lsin; sutdan 
tayyorlangan barcha mahsulotlar ham pasterlansin; 
apparat sutning immunobiologik, fizik va kimyoviy 
xususiyatlariga salbiy ta'sir ko‘rsatmasin; pasterizatorlar 
sodda (oddiy) tuzilgan bo‘lib, foydalanishga qulay 
bo‘lsin; apparatning ichki qismlari kimyoviy moddalar 
ta'sirida aynamasligi, binobarin, chidamli material- 
lardan tayyorlangan bo‘lishi talab etiladi. Shundagina 
sutni pasterlash ishlari uzluksiz, sifatli olib boriladi va 
apparat-mexanizmlardan uzoq vaqt unumli foydalanish 
imkoni amalga oshadi.