Makro ekonomika vp

5.Təklifin qiymətə görə elastikliyt

Bazann iqtisadiyyatın dəyişməsinə reaksiyasının təyinində tələbin elastikliyi kimi, təklifin qiymətə görə elastikliyi də mühüm əhəmiyyətə malikdir. İstehlakçının gəliri artdıqda və ya digər hər hansı dəyişmədə nəticə etiban ilə tələb əyrisi sürüşür, onda qiymət və miqdarın uyğunlaşması təklif əyrisi boyunca baş verir. Bu halda qiymət və istehsal həcmində həmin dəyişmələrin ölçüsü təklif əyrisinin forması ilə təyin olunur.

Şəkil 2. Tələbin həcmində sürüşmənin nəticələrinin qiymət və miqdara təsiri

Şəkil 3.2- də istehlakçıların gəlirlərinin artmasının iki bazara təsiri verilmişdir. Gəlirin artması təklif əyrisinin D vəziyyətindən D'vəziyyətinə sürüşməsi ilə əks olunmuşdur. Nəticə etibarı ilə müvazinətlik qiyməti PQ -dan -ə, müvazinətli həcmi isə Q^-dan Qj - dək artmışdır. İstər əvvəlki, istərsədə yeni müvazinətlik nöqtələri və təklif əyrilərində yerləşmişlər. Şəkil 3.2 - dən görünür ki, (a) bazannda miqdann artımı əhəmiyyətlidir, (b) bazarında isə qiymətin artımı daha əhəmiyyətlidir. Eyni zamanda aydın görünür ki, bu fərq ona görə meydana çıxır ki, təklif əyrisi boyunca - yə nisbətən təklifin həcmi qiymətə daha çox hə- sasdır.

Eyni ilə tələb əyrisində olduğu kimi, hər iki bazar arasında təklifin həsashğmı müqayisə etmək üçün təklif əyrisinin bucaq əmsalından istifadə etmək olmaz, çünki onların qurulmasında qəbul edilmiş miqyaslar məlum deyildir. Məhz ona görədə elastik- lik təklifin həcminin qiymətin dəyişməsinə həssaslığın; ən adekvat göstəricişidir.

Təklifin qiymətə görə elastikliyi (və ya təklifin elastikliyi) - təklifin həcminə təsir edən digər amillər dəyişmədikdə qiymətin bir faiz dəyişməsi ilə şərtlənən əmtəələrə təklifin həcminin faizlə dəyişməsidir.

Təklif əyrisi yuxarıya meylli (artan xarakterli) əlduğuna görə təklifin elastikliyi həmişə müsbətdir. Təklif nə qədər yüksək elastikliyə malik olarsa, satıcılar bir o qədər qiymətin artması üstünlüklərindən istifadə edərək, asanlıqla məhsul buraxılışı həcmini artıra bilərlər.

Qeyd edək ki, tələbə aid olan qanunauyğunluqlar təklif üçün də yalnız əks asılılıqda xarakterikdir: qiymətin yüksəlməsi ilə adətən təklifin həcmi artır. Təklifin elastikliyi istehsal güclərinin yüklənmə dərəcəsi, əmtəə ehtiyatlannm ölçüsü, yeni investisiyalar və onların realizə olunma müddətləri, istehsal şəraiti və onun bazar konyukturasma reaksiyasının çevikliyi və s. müxtəlif amillərdən asılıdır. Tələbdən fərqli olaraq, təklifin elastikliyinin vahidə bərabərliyi əhəmiyyətli bölüşdürücü nöqtəni təyin etmir, çünki tədarükçülər (istehsalçılar) tərəfindən alınan ümumi gəlirin ölçüsü qiymətin yüksəlməsi ilə təklif əyrisi boyunca baş verir. Təklif əyrisində qiymət və miqdar eyni vaxtda artırlar. Təklifin elas- tikliyini başa düşmək üçün onun vaxt amilindən çox asılılığını nəzərə almaq lazımdır. Adətən təklifin elastikliyi qiymətləndirildikdə ani müddət, qısamüddətli və uzunmüddətli dövrlərdən istifadə olunur. Bunu şəkil 3.3 - də daha aydın görmək