Makroiqtisodiyot

- demping 
narxlarni qoilashdir. 
Bunda milliy ishlab chiqamvchilar o'zlarining 
tovarlarini boshqa mamlakatlarga ichki bozordagi narxlardan, ayrim 
hollarda tannarxidan ham past boigan narxlarda sotadi. Shu orqali ular 
ichki bozorda narxlaming barqarorligiga erishish mamlakatdagi ortiqcha 
mahsulotni yo‘qotish, yangi bozorlarga kirib olish va unda o‘zlarining 
iqtisodiy mavqeini mustahkamlashga harakat qiladi.
Ayrim hollarda narx yordamida raqobatlashishning belgilangan 
narxlardan chegirma qilish, asosiy xarid qilingan tovarlarga boshqa 

---

22 
tovarlarini qo‘shib berish, muayyaix hollarda imtiyozli narxlarni 
belgilash kabi usullaridan ham foydalaniladi.
Hozirgi davrda bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda narx 
yordamida raqobat qilish o‘z o‘miga ega emas, chunki ishlab 
chiqaruvchilardan birining o‘z mahsuloti narxini pasaytirishi uning 
raqobatchilarining ham shunday harakat qilishiga olib keladi. Natijada 
firmalaming bozordagi mavqei o‘zgarmay, faqat tarmoq bo‘yicha foyda 
Iqtisodiyotda bozor mexanizmining samarali amal qilishi va raqobat 
muhitining ta’minlanishi monopoliyalar, ularning kelib chiqish sabablari 
va amal qilish xususiyatlarini ко‘rib chiqishni taqozo etadi.
Monopoliya tushunchasiga turli o‘quv adabiyotlarida turlicha ta’rif 
beriladi. Jumladan, ba’zi o‘rinlarda uni «davlat, korxonalar, tashkilotlar, 
sotuvchilarning qandaydir xo‘jalik faoliyatini amalga oshirishdagi 
mutlaq huquqi» sifatida qaralsa, boshqa holatlarda «faoliyatning u yoki 
bu sohasida shaxs yoki kishilar guruhining har qanday (ba’zi 
adabiyotlarda - yakka) hukmronlik holati» deb ta’riflanadi.
Bu ta’riflardagi monopoliyaning «mutlaq huquq» yoki «har qanday 
yoki yakka hukmronlik holati» kabi tavsiflari uning mohiyatini 
aniqlaydi. 

---

23