22
tovarlarini qo‘shib berish, muayyaix hollarda
imtiyozli narxlarni
belgilash kabi usullaridan ham foydalaniladi.
Hozirgi davrda bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda narx
yordamida raqobat qilish o‘z o‘miga
ega emas, chunki ishlab
chiqaruvchilardan birining o‘z mahsuloti
narxini pasaytirishi uning
raqobatchilarining ham shunday harakat qilishiga olib keladi. Natijada
firmalaming bozordagi mavqei o‘zgarmay, faqat tarmoq bo‘yicha foyda
Iqtisodiyotda bozor mexanizmining samarali
amal qilishi va raqobat
muhitining ta’minlanishi monopoliyalar, ularning kelib chiqish sabablari
va amal qilish xususiyatlarini ко‘rib chiqishni taqozo etadi.
Monopoliya tushunchasiga turli o‘quv adabiyotlarida turlicha ta’rif
beriladi. Jumladan, ba’zi o‘rinlarda uni «davlat, korxonalar, tashkilotlar,
sotuvchilarning qandaydir xo‘jalik faoliyatini amalga oshirishdagi
mutlaq huquqi» sifatida qaralsa, boshqa holatlarda «faoliyatning u yoki
bu sohasida shaxs yoki kishilar guruhining har qanday (ba’zi
adabiyotlarda - yakka) hukmronlik holati» deb ta’riflanadi.
Bu ta’riflardagi monopoliyaning «mutlaq huquq» yoki «har qanday
yoki yakka hukmronlik holati» kabi
tavsiflari uning mohiyatini
aniqlaydi.