Malakali mutaxassislarni tayyorlashda asos sifatida qabul qilingan. Malaka

6-mavzu. Massajning fiziologik va gigiyenik asoslari hamda sport 
shikastlanishlarida qo‘llanish xususiyatlari 
Massaj tarixi. Ijtimoiy ahamiyati. Organizmning fiziologik funktsiyalariga 
ta`siri. Massaj usullari va qo‘llanilishining negizlari haqida nazariy ma`lumotlarga ega 

---

12 
qilish. Massaj tarixi: Massaj qadimgi Xitoyda, Hindistonda, qadimgi Gretsiyada, 
Rumda tarqalagan. Ammo, shubhasiz, massaj rivojlanishi tarixida rol Gretsiyaga 
tegishli. Birinchilardan bo‘lib massajni nafaqat sog‘liqni saqlash va tiklash uchun, 
balki kasalliklarni davolashning juda yaxshi vositasi sifatida qo‘llashgan. 
Ijtimoiy ahamiyati Bizning kunlarimizda massaj nafaqat o‘z ahamiyatini 
yo‘qotmadi, balki juda ham keng ommabop bo‘ldi. Masalan, massaj bemorlarni 
operatsilarga (jarrohlik muolajalarga) tayyorlashda yordam beradi, operatsiyadan 
(jarrohlik muolajalardan) keyingi davrda tiklash vositasi hisoblanadi, ko‘rpa-tushak 
tartibidan keyingi yuzaga keladigan mushaklar atrofiyasiga qarshi kurashishiga 
yordam beradi va boshqalar. Massaj san`atiga balet artistlari, dramatik tetar artistlari 
va tsirk xodimlari murojaat qilishadi. Sportsmenlar uchun massaj sport mahoratini 
oshirishda, charchash bilan kurashishda yordamchi hisoblanadi, u ruhiy-jismoniy ish 
qobiliyatini tiklash va oshirishning eng yaxshi vositasidir. 
Organizm fiziologik funktsiyalariga ta`siri 
Massaj muolajalari ta`siri ostida terida biologik faol moddalar paydo bo‘ladi va 
qonga tushadi, ular to‘qima gormonlari hisoblanadi va tomir reaktsiyalarida, asab 
impulslari uzatilishida va boshqa reaktsiyalarda ishtirok etadi. Masalan, hujayralarda 
bog‘langan holda faolsiz joylashgan atsetilxolin massaj ta`siri natijasida eruvchan, 
faol holaga o‘tadi. Atsetilxolin asab impulslarini bir hujayradan boshqa hujayraga 
o‘tkazishda muhim rol o‘ynaydi. 
Massaj usullari xususiyatlari va qo‘llanilishi 
To‘qimalarga mexanik ta`sir qilish-cho‘zish, surish, bosish, ishqalash, burash. 
Bu limfa, qon, to‘qimalararo suyuqlik sirkulyatsiyasiga (aylanishiga) yordam beradi, 
epidermisning kuchgan hujayralari chiqarilishiga sharoit yaratadi. Mexanik omil 
dimlanish hodisalariga jiddiy taxsir ko‘rsatadi, modda almashinuv va teri nafas 
olishiga ta`sir ko‘rsatadi. Massaj ta`siri organizmga turlichadir. U deyarli barcha 
kasalliklarda qo‘llaniladi, kapillyar qon aylanishiga, qon tomirlar tonusiga juda yaxshi 
ta`sir ko‘rsatadi.