Mamleketlik universiteti jumanov m. A
Yüklə 3,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
100
den 1 bolegi santipuaz (spz) menen amqlanadi. Temperaturasi 10°C li suw ushm onm japisqaqligi 1,31 spz ga ten. Suwdm kem japisqaqligi organizmlerdin jiiziwin jenillestiredi ham gidrobiontlar suwdm ishki qarsihgina kop ushiramastan hareket etedi. Suw hareketinin koteriliwi, onm japisqaqligm kemeytiredi: Temperatura, °C............................... 10 20 30 Japisqaqliq, s p z ................................ 1,311,1 0,87 Biraq, suw duzliliginm artiwi menen onm tigizligi ham japisqaqligi artip baradi ham kishi gidrobiontlardm hareketin qiyinlastiradi. Sebebi kishi organizmler suwdm lsqilamw kushin jene almaydi. Suwdih japisqaqligi organizmlerdin terenlikke tiisiw tezligi boymsha da ahmiyeti ulken. Organizmler suwda lsqilamw ham suw massasmda turiwga turli qamshilar, osimteler, jiizgishler jardeminde beyimlesken. Olar organizm hareketin jenillestiredi ham gidrobiontlar suw tiibine batip ketpesten ekologiyahq faktorlardin ozgeriwine qarap ozlerinin turar qatlamlann ozgertip turadi. Suwdin temperaturasi gravitaciya kiishleri, samal, organizimler tasirinde ham basqa sebeblerge kore suw massasimn aralasiwmda kelip shigidi. Ay ham quyashtin tartihw kiishinen Niiwdin temperaturasi jiizege keledi, onm tolqmlan koteriliwi ham piiseyiwi almasip turadi. Jerdin tartiliw kiishi natiyjesinde diiryanin biyikliklerden tomenge qarap agiwi, teniz ham kollerde N iiw d in turli tigizliqtagi qatlamlarmm gorizontal ham vertikal uralasiwi samaldin tasiri natiyjesinde suw massasi ham ol menen birlikte organizmler aziqliq zatlar suw qatlamlarmda aralasadi. Suwdm hareketi gidrobiontlar ushm tikkeley ham janapay ahmiyetke iye. Suw hareketiniri organizmlerge tikkeley liisirinde suw massasi menen pelagik organizmler gorizontal ham vertikal bagdarlanadi. Bentos formalar osip atirgan jerden juwilip suw massasi menen bir jerden ekinshi jerge alip ketiledi. Suw hareketinin gidrobiontlarga tuwri tasirine suw massasi menen aziq zatlannm, aziq bolatugm olja, organizmlerdin ham kop erigen kislorodtin keliwi, organizmler shigargan qaldiqlardm agip ketiwi temperaturanin tenlesiwi kiredi. Suw ham hawa massasmin birge hareketinen ulken ham kushli tolqmlar kelip shigadi. Qirgaqlarga urilgan suw 100-150 m balentlikke koterledi. Bunday jerlerde gidrobiontlardm sani ham sipati juda kem boladi. Suw hareketin ham agiw bagdarm baliqlar ozlerinin qaptal tarepine jaylasqan organlari, qisqishbaqalar antennalan, mollyuskalan receptor osimteleri, omirtqasizlar vibroreceptorlar jardeminde amqlanadi. Yüklə 3,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|