52
mineral moddalardan tashqari fermentlar, gormonlar, vitaminlar va antitanachalar mavjud. Uning tarkibida
stafilokokk antitoksini maksimal miqdorda bo’lib, emizishning 8 - 10 kunlariga kelib u 3 barobarga kamayadi.
Chaqaloqlar hayotlarining dastlabki
kunlarida, og’iz suti bilan ko’p miqdorda yuqori quvvatli va to’yimli
biologik moddalar qabul qiladilar. Uni tarkibidagi qator oqsillar, bola qoni zardobidagi moddalarga o’xshash
bo’lganligi sababli, uning oshqozoni va ichagida parchalanmay so’riladi. Ayolning ko’zi yorigach sut bezidan
4 - 5 kundan boshlab og’iz suti, 2-3 haftadan keyin esa yetilgan sut ajralib chiqa boshlaydi. Bolani ko’krak
suti bilan boqish erta yoshdagi bolalarda uchraydigan aksariyat kasalliklarning oldini olishdagi asosiy
omillardan biri hisoblanadi. Qadimgi faylasuflar sutni «oq qon» deb nomlashgan va bu bilan uning bola uchun
to’yimliligi, hamda hayoti uchun zarur ekanligini ta'kidlab o’tishgan. Ko’krak yoshdagi bolalar 6 oylik
bơlgunlariga qadar o’z ehtiyojlarini ona suti hisobiga qoplaydilar. U bu yoshdagi
bolalarning rivojlanishini
ona suti va og’iz suti ta'minlovchi eng yaxshi taom hisoblanadi. Ona suti o’z tarkibida bola tanasini tuzilishi
uchun zarur bơlgan asosiy moddalarni ơzida mujassamlashtirgan. Sog’lom bolani voyaga yetishida
ovqatlanish ratsionida mevalarning tarkibidagi mikroelementlar muhim ahamiyat kasb etadi. Sog’lom
bolaning asosiy mikroelementlarga bo’lgan kunlik ehtiyoji quyidagicha:
№
Miroelementlarning nomlari
Miqdori mkg da
1
Kaltsiy
1200
2
Fosfor
1200
3
Magniy
320
4
Temir
30
5
Sink (rux)
15
6
Yod
175
7
Selen
65
Mikroelementlar orasida temir moddasi kuprok axamiyatga ega, chunki u kizil kon tanachalarini ishlab
chiqarishda ishtirok etadi.Homilador ayollar ovqatlanish ratsioniga o’simlik ozuqalarini kiritish
avitaminoz va
homiladorlik patologiyalarini oldini olishga yordam beradi.
Bu muammoni yechishda qovokning axamiyati juda xam katta. Qovokning kimyoviy
tarkibi uglevodlarga glyukoza, fruktoza, saxaroza, organik kislotalarga karotin, askorbin, folat,
nikotin
kislotasi, vitamin B6 riboflavin, tiamin, mineral moddalarga kaliy, temir, mis, ftor, rux, magniy, kal siy,
fosfor, shuningdek, oksil moddalariga juda boy bo’lib, tarkibidagi temir moddasi mikdori bilan sabzavotlar
orasida chempion. Qovok tarkibidagi mis miqdori bo’yicha ko’pchilik sabzavot va mevalardan ustun turib,
53
go’shtga yakinlashadi. Qovok tarkibida go’sht va boshqa maxsulotlarni hazm qilishga imkon yaratadigan
moddalar almashinuvi jarayonini tezlashtiradigan vitamin “T” topilgan.Vitamin“T”-qon ivish tizimiga ta'sir
qilib, trombositlarning hosil bo’lishini ta'minlaydi.Shu sababli qovok homiladorlik
davridagi kamkonlikni va
gemofiliyani davolashda katta o’rin egallaydi. Homiladorlik davrida qovok eng foydali sabzavotlarning biri,
uning tarkibida organizmdagi toksinlarni chiqaruvchi pektin moddasiga boy bo’lganligi sababli homiladorlik
erta toksikozlarida ko’llaniladi. Qovok hazm qilishni faol me'yorlashtiradi, ichak faoliyatini yaxshilab, buyrak
tơqimalarini qo’zgatmasdan, organizmdagi ortiqcha suyuqlikni chiqaradi. Shu sababdan homiladorlar
gipertenziyasini oldini olishda va davolashda homilador parxez ratsioniga kiritishi zarur.Shunday qilib, qovok
turli kasalliklarni
oldini olishda va davolashda, shuningdek, kelajak avlodning to’g’ri va to’laqonli rivojlanishi
uchun homiladorlar kompleks oqatlanishining muhim komponenti hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: