Marketingni boshqarish

Taqsimotni boshqarish tizimlari va strategiyasi

Taqsimot kanallari tanlash imkoniyatlaridagi zarur shart bo‘lib, m.ikrodarajada logistik jarayonlarning quiay ravishga keltirilishi liu/,orda katta miqdordagi vositachilarning mavjudligini ta’minlaydi. Ilo/irgi sharoitda «vositachi» iborasiga ayrim hollarda salbiy nazar Inl.in qaraladi: ba’zan tovarga uning bir bo'g'ini deb qaraladi. logistika doirasida esa, zamonaviy, iqtisodiy jihatdan o'zini (K|lagan vositachilik nazarda tutiladi. Vositachining xizmatiga muhtojlik qaysi bir ishni bajarishda susiisiy xarajatlar uning xarajatlariga nisbatan ortib ketgan taqdirda M /iladi. Vositachi xizmatidan foydalanishning maqsadga muvofiqligi susiisiy xarajatlar va vositachi xizmatining qiymatlari o ‘rtasidagi l.iiqi asosida aniqlanadi. Taqsimot shoxobchasini qulay holga keltirish, undan so'ng I. .)4stik zanjirni qulaylashtirish tovar bozorida katta miqdordagi ulgurji vazifani bajaruvchi korxonalaming mavjudligiga imkoniyat v.iratadi. Iqtisodiy faoliyatni huquqiy jihatdan ta’minlash xo‘jaIik iiloqalarining shakllanishini va amalga oshirilishini yengillashtirishi ki-rak, axborot tarmoqlari esa — tezkor ravishda axborot almashIи ish, moliyaviy tizim, moliyaviy vositalarning tezda o‘tishini 1.1 inmlashi lozim. O'zbekiston Respublikasi Hukumati tovar bozori infratuzilm.ilarini rivojlantirish dasturini belgilagan tashkillashtirish tizimi Ini lib, ular tovar bozorlari va tarkibiy qismlar o‘rtasidagi o‘zaro ulixialarni ta’minlaydi va tovarlarning erkin harakatiga ko‘mak1.1 liadi, uzluksiz ravishdagi qayta ishlab chiqarish jarayonlari va is!i* mol sohasining uzluksiz faoliyat ko‘rsatilishini ta’minlaydi. Muiulay asosdagi Dasturni amalga oshirish quyidagi natijalarni iimalga oshrishni nazarda tutadi: 69 — ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga olib borish jarayonida tovarlaming tegishli sifatini saqlash; — iste’molchilar tomonidan zarur hajmda tegishli sifat, turlari, sortlari bilan butlanganligi. Tizimli yondashuv usullariga, asosan, taqsimot tizimini shakllantirishda quyidagi ketma-ket harakatlar qoilaniladi
(4.3-rasm). To‘g‘ridan-to‘g\ri aloqa — «eshikdan eshikkacha» tizimi bo‘yicha tovar yetkazib beruvchidan iste’molchiga omborxonalarga tushmasdan yetkaziladi. K atta miqdorda yoki noyob m ahsulotlar sotib olinganda mazkur shakldan foydalaniladi. Bu shakl transport xarajatlari va tovarlarni omborxonalarda saqlashga sarflanadigan chiqimlami eng kam miqdorga yetkazilishiga imkon beradi. To‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqalar yaqin joylashgan iste’molchilarga xizmat ko‘rsatishda samara beradi. 4.3-rasm. Moddiy oqimlar laqsimotining qulay variantim tanlash shakli. 70 M e’m olchilar yetkazib beruvchilardan uzoqda yoki bir in с hia hududlarda joylashgan hollarda tovarlarni omborxona, ч. i к.i/.ib beruvchi korxonalar markazi orqali yetkazish shakli • l<> llaniladi. Sotuvchi vakillar m ahsulotni yetkazib berishga ( иVIIItma qabul qilganda mahsulotni firmaning bironta korxoHtisiiJ’a qayta jo ‘natishga m o‘ljallangan markaziy mol o ‘tkazish hlorasiga emas, balki bevosita yaqin joylashgan taqsimlash m. 11 к a ziga jo ‘ natishadi. Tovarlarni iste’molchilarga yetkazishning keyingi shakli — iilH.tirji vositachilar xizmatidan foydalanish. Yetkazib beruvehilar t'.lilab chiqarish va texnik maqsadda foydalaniladigan mahsulotiarni nuiishda ulgurji korxonalar xizmatiga murojaat etadilar. Ayniqsa mahsulot sotiladigan bozorni kengaytirish va xarajatlarni kamay111 ish maqsadida bir xil tovarni turli bozorlarda sotish uchuqo'shimcha vosita tashkil etishga zarurat paydo bo‘lganda katta ini(|dorda bir xil bo‘lgan tovarlar yetkazib berilganda mazkur nhakldan foydalaniladi. So'nggi yillarda ulgurji vositachilar va sanoat korxonalari o'nasidagi munosabatlaming yana bir shakli keng tarqalgan. Bunga ko’ia iste’molchilarda boigan asbob-uskunalarga texnik xizmat ko’rsatish. operatsiyalari ulgurji vositachilarga biriktirilgan. Bunday hollarda ishlab chiqaruvchi korxonalar uchun bunday operatsiyalai ni bajarishga xodimlarni ishga olishga zarurat qolmaydi. Sanoat uskunalari, xomashyo materiallari va yarimfabrikatlar limkerlar va vakillar yordamida tovar birjalari orqali sotilishi mumkin. Taqsimot markazini joylashtirish. Xizmat ko‘rsatiladigan limludda material oqimi iste’molchilari bir nechta bo'lgan hollarda lnqsimlash markazini joylashtirishning eng qulay variantini tanlash kerak bo‘ladi. Taqsimot markazini joylashtirish variant! tanlanH.aiula quyidagi tartibdagi Ishlar amalga oshiriladi: 1) bozor sharoiti o'rganiladi va logistik tizim orqali o'tadigan m.iii riallar oqimining taxminiy miqdori ishlab chiqiladi; 2) iste’molchilarni tovar bilan ta’minlash tizimi ishlab chiqiladi; 3) logistik tizim ichida materiallar oqimini taqsimlash chizmasi iii/iladi; 71 4) qilingan eng kam xarajatlar m ezoni asosida taqsimlamarkazini joylashtirish variantini tanlash amalga oshiriladi. K eltirilgan xarajatlar ko‘rsatkichini quyidagicha aniqlash m um kin: 3n = G + C„, + K/T, bu yerda 3n — variant b o ‘yieha keltirilgan xarajatlar; С — yillik xizmat qilish xarajatlari; Cm — yillik transport xarajatlari. К — taqsim ot m arkazining qurilishiga sarflangan kapital sarmoyalar; T — variantning o ‘zini qoplash muddati. Amalga oshirish uchun shunday taqsim ot tizim ining varianti qabul qilinadiki, qaysiki keltirilgan (yillik) xarajatlarning eng kam miqdoriga erishishni ta ’minlashi kerak bo'ladi.