Az dilinde Nəqliyyat proseslərinin planlaşdırılması (3) (1)
düyü. 10.5.Malların daşınması variantlarının şəbəkə diaqramı və onun parametrləri Şəbəkə diaqramının qövsü yükün müəyyən bir nəqliyyat növü ilə birbaşa daşınması və ya yükün yüklənməsi, boşaldılması və ya emalı üzrə hər hansı bir işin yerinə yetirilməsi və onun rəsmiləşdirilməsi prosesidir. Bir qovşaqdan digərinə marşrut alternativ ola bilər:
• qövs daşıma prosesinə uyğundursa, onda iki və ya daha çox alternativin olması bu marşrut üzrə bir neçə alternativ nəqliyyat növündən istifadənin mümkünlüyünü göstərir;
• əgər qövs məntəqədə yükün rəsmiləşdirilməsi prosesinə və ya yüklə hər hansı işin yerinə yetirilməsinə uyğun gəlirsə, o zaman vasitəçilərin cəlb edilməsi və ya onlardan imtina edilməsi yük əməliyyatları və ya sənədləşmə işləri üçün alternativ variantların yaranmasına səbəb olacaqdır.
Başqa sözlə, alternativlərin kəsişdiyi nöqtələr üçün bir neçə ümumi dəyər var T, S və C* (məsələn, Y işi, Şəkil 10.5-də).
Çatdırılma variantının çox meyarlı seçimi bir sıra şərtlərdən asılıdır. Xüsusilə, seçimdə iştirak edən meyarların əhəmiyyətinin nə qədər bərabər olduğuna dair. Seçim meyarlarının bu və ya digər dərəcədə bir-biri ilə ziddiyyət təşkil etməsi də mümkündür. Məsələn, bir neçə meyar vaxt və xərcdir. Bu vəziyyətdə kompromis həll lazımdır. Çox meyarlı seçim problemlərinin həlli də alternativlərin nəticələrinin müxtəlif meyarlara görə qiymətləndirilməsi üçün müxtəlif ölçü vahidləri ilə çətinləşir. Buna görə də, multikriteriyalı problemin həllində ilk addım meyarların normallaşdırılmasıdır, yəni. onları bir ölçü vahidinə gətirmək (ən çox vaxt ölçüsüz bir forma). Normallaşdırma üçün müxtəlif variantlar var, xüsusən də aşağıdakı üsul tətbiq oluna bilər:
burada ^(x) i-ci kriteriyanın mütləq qiymətidir, x & o (məqbul həllərin sahəsi); q^t = pnp^(.r), = max^(x), q/m'n ^ ^ — 7-ci meyarın minimum və maksimum qiymətləri; P - multikriteriyalı seçimdə meyarların sayı.
Nəqliyyat variantının seçilməsi ilə bağlı çox kriteriyalı problemin həlli yollarını nəzərdən keçirin. Belə yollardan biri də çox kriteriyalı vəziyyəti tək kriteriyalı formaya salmaq və ya kriteriyaları sıradan çıxarmaqdır. Bu üsul meyarların həm bərabər, həm də fərqli əhəmiyyəti üçün istifadə olunur. Kriteriyaların fərqli əhəmiyyəti ilə düstura uyğun olaraq yerinə yetirilən aşqar konvolusiya istifadə olunur
burada a, i-ci meyar üçün çəki əmsalıdır.
Fərdi meyarlar olduqda bərabər əhəmiyyəti, onda həll yolu vahid optimallıq üsulu ilə:
istifadə etməklə multiplikativ çevrilmə (yıxılma):
