Ma’ruza №12: Kompyuter viruslari va antiviruslar. Kompyuter viruslarini sinflarga ajratish

Virusdan himoyalanish usullarini qo'llash. "Virus-himoya 
vositalari" muammosi xuddi "hujum quroli - himoya quroli" muammosiga 
o'xshaydi. Himoya vositalari ko'paygan sari hujum vositalari ham takomillashib, uni 
ishlatuvchilar rag'batlantirilmokda. Nachora, hayot shunday kurashdan iborat. 
Shuning uchun aytish darkorki, kompyuter viruslari hali ko'p vaqt dolzarb muammo 
bo'lib qolaveradi, har ikki tomon ham rivojlana beradi. 
Himoyalanishning asosiy texnologik sxemasi. Himoyalanishning bunday sxemasi 
quyidagi bosqichlardan iborat: 
- yangi dasturiy mahsulotning dastlabki nazorati; 
- qattiq diskni bir necha mantiqiy disklarga ajratish; - rezident revizor 
(taftishchi) dasturlar bilan davriy ravishda axborot butligini tekshirib 
turish; arxivlashtirish.Yangi kiritilayotgan dasturiy ta'minotni nazorat qilish: 
Birinchi va juda zarur himoya kiritilayotgan dastur va disketalarni nazorat qilishdir. 
Go'yoki, samolyotning muvaffaqiyatli parvoz qilishi uchun passajirlar batafsil 
tekshirilganidek, kompyuterda kiruvchi axborotlarni batafsil tekshirish viruslar 
yuqishining oldini oladi. Har qanday "firma" disketalariga ham ishonaverish kerak 
emas. 
Ularda ham virus bo'lishi mumkin. Ko'pchilik mashhur fayl va 
boot-viruslar mavjudligini kirish nazoratining o'zidayoq aniqlash mumkin. Bu 
jarayon bor-yo'g'i bir necha daqiqani oladi, xolos. Aks holda ko'p vaqt axborotlarni 
viruslardan tozalashga ketib qoladi. Kirish nazoratini bir nechta marta saralab, 
maxsus tanlab olingan detektor va fagalardan o'tkazgan ma'qul. Biz quyidagilarni 
tavsiya etamiz. SCAN, AIDSTEST, DOCTOR, AV, TP48CLS. Fagalarni detektor 
rejimida ishlatish zarur. 
Karantin rejimi: Agar dasturiy ta'minot "begona qo'ldan" olingan yoki yot 
tashkilotlardan kelgan bo'lsa, mazkur dasturlarni ishlatishda "karantin muddati"ni 

---

belgilash foydali. Bunda har bir dastur uchun qat'iy sinov muddatini joriy etish zarur. 
Bu muddat oy, haftaning kunlari bo'lishi mumkin. 
Nega? Chunki, biz yuqorida ayganimizdek, ba'zi bir viruslar ma'lum oy yoki aynan 
oyning bir kunida o'z "hunarini" ko'rsatadi. Zararlangan dasturlardan tashqari, 
ba'zida "singan" himoyadagi dasturlar ham xavf tug'diradi (ular ko'proq ofis va o'yin 
dasturlarida uchraydi). Gap shundaki, dasturning himoyasini olish viruslar 
faoliyatini kuchaytirib yuboradi. Ayniqsa, "troya" viruslari faollashadi. 
Masalan, Ukrainaning Donesk shahrida noqonuniy nusxalangan Formula o'yinlari 
davriy ravishda SMOS-xotirani o'chirib tashladi.