Ma’ruza ta’lim jarayonida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining o‘rni va imkoniyatlari. Reja

Kompyuterlardan foydalanishda texnika xavfsizligi.

Ma‟lumki kundalik hayotimizni shaxsiy kompyutersiz tasavvur qilish qiyin.

Shaxsiy kompyuterlar hozirgi kunda hayotimizning barcha taromoqlariga kirib

kelgan va muvaffaqiyatli qo„llanilmoqda. Ammo har bir qurilmadan foydalanishda

xavfsizlik talablariga rioya qilish bu hayot talabi. Shaxsiy kompyuterlardan

foydalanishda ham xavfsizlik qoidalariga rioya qilish bu kishi organizmini turli

xavfli omillardan zarar topishi yoki jarohatlanishi oldini oladi.

Eng avvalo kompyuterlardan foydalanishda ular uchun sanitariya va

gigiyena talablariga mos holda bino tanlash va ularni yong„in xavfsizligi vositalari,

birinchi tibbiy yordam qutichalari bilan jixozlash maqsadga muvofiqdir.

Kompyuterlarni belgilangan masofada joylashtirish, ularda hosil bo„ladigan

elektrostatik va elektromagnit maydonlarini foydalanuvchilarga ta‟siri xavfini

kamaytiradi. Binolarda kompyuterlarni joylashtirishda gigiyena talablarga asosan

har bir foydalanuvchi shaxs uchun eng qulay ish xududini ta‟minlanish talabi

hisobga olinishi shart, ya‟ni bir kishi uchun ish joyining hajmi elektron-nurlanishli

monitorli kompyuterlar uchun 20 m3 (ish joyi maydoni 6m2 dan kam bo„lmagan

holda) va suyuq kiristal monitorli Kompyuterlar uchun (ish joyi maydoni 4,5 m2

dan kam bo„lmagan holda) 15-20 m3 kam bo„lmasligi kerak.

Kompyuterlarni shunday joylashtirish kerakki, bunda Kompyuter monitori

yuzasida tabiiy yoki sun‟iy yorug„lik aks ta‟siri bo„lmasligi lozim, aks holda bu

holat kishi ko„zini tez toliqishiga va ko„rish qobiliyatini pasayishiga olib keladi.

Sun‟iy yoritgichlar kompyuter monitorining yuza qismiga nisbatan chap (maxsus

stol usti yoritgichlar) yoki orqa qismida (umumiy yoritish qurilmalari) O„rnatilishi

va kompyuter monitorining balandligi ko„zning gorizontal ko„rish qismidan

balandda o„rnatilgan bo„lishi kerak.

Kompyuter stolida o„rnatilgan yoritgichning yorug„lik miqdori 300-500 Lk

(lyuks) va Kompyuter monitorining ekranini yorug„lik miqdori 300 Lk dan va

yoritilganlik quvvati 35 kd/m2 (kandel) dan yuqori bo„lmasligi lozim. Ish

joylardagi yorug„likning miqdorini amalda qo„llaniladigan Yu-116 lyuksometrlar

orqali o„lchash mumkin [19].

Kompyuterlarni o„rnatishdan oldin barcha elektr o„tkazgichlar holatini

tekshiring va ularda ochiq joy bo„lishiga yo„l qo„ymang va elektr tokidan

jarohatlanishni oldini olish maqsadida keltirilgan sxema asosida yerga ulang.

Kompyuter monitorini va prosessorini havo almashuvchanlik tizimiga havoning

erkin almashishi, issiqlik manbasidan uzoq masofada tutish, Kompyuter ish

samardorligini va ishonchliligini oshiradi. Tizim va elektr tormog„i

o„tkazgichlarini o„zaro ulashda ularni o„ralib qolishiga yo„l qo„yilmaslik lozim.

Ishlab chiqarishda samaradorlikni oshirishning asosiy omillaridan biri, bu

xonalarda mikroiqlim sharoitni qulayligi, ya‟ni ish joyidagi havoning harorati,

nisbiy namligi va shamolning harakat tezligining GOST 12.001.005-86 talablariga

mos kelishi. GOST 12.001.005-86 ga asosan kompyuterlar o„rnatilgan xonada

havoning harorati 21...25°S, nisbiy namlik miqdori 40-60% va shamolning harakat

tezligi 0,1m/s oshmasligi yoki tushmasligi lozim.

Ish o„rinini to„g„ri tashkil qilish, kishilarni turli kasbiy kasallanishlarga

yo„liqishini oldini olishda asosiy omil bo„lib hisoblanadi. Gigiyenik talablarga

asosan Kompyuterdan foydalanuvchilarning monitor va ko„z orasidagi masofa,

klaviaturaning to„g„ri joylashishi, ish stolining kengligi, oyoq ostidagi zinachaning

me‟yorida bo„lishi hamda aylanma va vertikal holati o„zgaradigan o„tirgich ishda

ancha qulayliklar yaratadi.

Shunday qilib, ishlab chiqarishda xavfsiz va zarasiz mehnat sharoitni

yaratish, har bir rahbar va mas‟ul xodimning vazifasi bo„lib, bunda nafaqat

kishilarga sog„lom ish muhiti yaratiladi, balki ishlab chikarishda samaradorlikni

oshishiga ham olib keladi.

NECHTADIRNI NECHINCHISIDIR